تحلیلمنطقه

افغانستان؛ میدان زورآزمایی ایران و عربستان


از کودتای هفتم ثور و تجاوز ارتش سرخ شوروی سابق به افغانستان که بگذریم، می‌رسیم به حکومت مجاهدین، جنگ‌های داخلی و مساعد شدن زمینه‌های مداخله و دست‌اندازی‌های کشورهای همسایه، منطقه و جهان در امور داخلی افغانستان. در زمان جنگ‌های داخلی، هر تنظیم جهادی از جانبی در بیرون کشور حمایت مالی و تسلیحاتی می‌شد و این کمک‌های مالی و تسلیحاتی سخاوتمندانه کشورهای بیرون باعث تداوم جنگ‌های داخلی در کشور شده و سیستم اداری و حکومتی افغانستان را کاملاً نابود کرد. اگرچه بعد ازسقوط حکومت کمونیستی داکتر نجیب‌الله، کشورهای‌ درگیر در امور افغانستان به صورت علنی وارد مداخلات سیاسی و نظامی در کشور شده و خواستند اهداف‌شان را به واسطه تنظیم‌های وابسته به خودشان در افغانستان پیاده کنند.
پایان عصر زمامداری طالبان نقطه عطفی در تاریخ معاصر کشور حساب می‌شود. چه در این مقطع، جامعه جهانی متوجه وخامت وضعیت در افغانستان شده و با تهاجم نظامی نیروهای ناتو طالبان کنار زده شده و حکومت جدید در کشور پایه‌گذاری شد. این‌بار اما افغانستان بیش‌تر از همیشه رقابت‌های سیاسی و راهبردی جمهوری اسلامی ایران و کشور شاهی عربستان سعودی را تجربه کرده و شاهد کمک‌های سیاسی و تاکتیک‌های دیپلوماتیک این دو کشور برای نفوذ بیش‌تر در ژرفای سیاست و اجتماع خویش بوده است.
ایران و عربستان سعودی دو رقیب سنتی و قدرتمند در منطقه خاورمیانه هستند. ایران مدعی سردمداری جهان اسلام با قرائت خودش از آن بوده و عربستان سنگ‌ رهبری جهان اسلام را با تفسیر خودش به سینه می‌زند.
هردو کشور یادشده می‌خواهند نفوذ بیش‌تر در افغانستان داشته باشند، ولی پرسش این است که چرا در پی تاثیرگذاری و نفوذ عمیق‌تر در افغانستان هستند. ایران از ابتدای روی‌کار آمدن جمهوری اسلامی تاکنون، به دنبال یک راهبرد در منطقه و جهان بوده است و آن هم صدور نسخه جمهوری اسلامی به کشورهای دیگر و مخالفت با دول غربی به ویژه امریکا. ایران کوشیده است تا با حمایت از گروه‌های اسلامی در منطقه، متحدان بیشتری داشته باشد و صف قدرت‌مندی در برابرعربستانی که به زعم سیاست خارجی ایران متحد غرب درمنطقه است، برپا کند. از آن‌سو عربستان سعودی موجودیت نسخه جمهوری اسلامی و متحدانش را در منطقه در تقابل با منافع ملی خود دانسته و از هیچ‌گونه کوششی برای تضعیف ایران دریغ نمی‌کند، اما در افغانستان هر دو کشور نفوذ قابل توجهی دارند. ایران با بخشی از مردم افغانستان اشتراک مذهبی داشته و با بخش بزرگ‌تری همگونی فرهنگی و زبانی دارد. ایران از این نقطه همیشه به نفع خودش استفاده کرده و برای تضعیف عربستان در افغانستان وارد عمل شده است. از سوی دیگر، عربستان سعودی نیز در میان تنظیم‌های تندرو اسلامی در کشور، نفوذ زیادی دارد. چنین برداشت می‌گردد که در عرصه سیاسی و نفوذ راهبردی در افغانستان عربستان موفق‌تر از ایران عمل کرده است، زیرا عربستان با تاثیرگذاری سیاسی توانست که حمایت حکومت افغانستان را در پیوند به حمله ائتلاف نظامی به رهبری عربستان در یمن به دست آورده و ایران را عقب بزند. تازه‌ترین مورد زورآزمایی ایران و عربستان در افغانستان، دیدار سفرای مصر و عربستان با حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین است. در این دیدار دیپلومات‌های عرب از حامد کرزی خواسته‌اند که از موقف عربستان در برابر قطر حمایت کند. این خواست عربستان از یک مقام پیشین افغان در رسانه‌های ایرانی بازتاب گسترده‌ای داشت، ولی تاکنون مقام‌های رسمی ایران در پیوند به آن واکنشی نشان نداده‌اند. بدون شک ایران در پی تلافی برخواهد آمد.
ظاهر شکوهمند- خبرگزاری دید

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا