سخنرانان در همایش بزرگداشت از سید جمال‌الدین افغانی: او از بنیان‌گذاران تحول فکری در جهان اسلام بود
وزارت اطلاعات و فرهنگ از یک‌صدوبیست‌چهارمین سالگرد درگذشت علامه سید جمال‌الدین افغانی بزرگداشت به عمل آورد و همچنان از کتاب «افغانستان در آیینه تاریخ» رونمایی کرد.
به گزارش خبرگزاری دید، وزارت اطلاعات و فرهنگ کشور روز پنجشنبه ( ۲۱ حوت) از ۱۲۴مین سالروز درگذشت علامه سید جمال‌الدین افغانی بزرگداشت به عمل آورد و در این مراسم از کتاب افغانستان در آیینه تاریخ که ترجمه کتاب «تتمه‌البیان» است، نیز رونمایی شد.
طاهر زهیر سرپرست وزیر اطلاعات و فرهنگ کشور که در این مراسم صحبت می‌کرد گفت: هجدهم ماه حوت مصادف است با ۱۲۴مین سالروز درگذشت علامه سید جمال‌الدین افغانی که ما امروز افتخار داریم از سالروز وفات این بزرگ‌مرد تجلیل کنیم. او افزود کتاب تتمه‌البیان بارها در ایران و افغانستان به زبان فارسی و پشتو ترجمه شده است اما ترجمه فعلی این کتاب متفاوت‌تر از تمام ترجمه‌های قبلی آن است.
سرپرست وزیر اطلاعات و فرهنگ افزود که کتاب افغانستان در آیینه تاریخ با ادبیات بروز و اپدیت و متناسب با وضعیت فعلی جامعه ترجمه شده است.
آقای زهیر افزود که سید جمال‌الدین افغانی یکی از چهره‌ها تاثیر گذار در تاریخ فکر و فرهنگ و همچنان یکی از تاثیر گذارترین چهره‌ها در سیاست است. سید جمال‌الدین افغانی به تعبیری وزیر، مشاور، هم فکر و همیار و دوست صمیمی امیر شیر علی خان بود. ایجاد جریده شمس‌النهار و آوردن مطبعه از هند به افغانستان از سوی امیر شیر علی خان، با تلاش‌های سید جمال‌الدین افغانی یک جریده در تاریخ افغانستان راه‌اندازی شد که از این لحاظ وی یکی از بنیان‌گذاران اصلی در ایجاد تحول فکری و فرهنگی در تاریخ کشور است.
وی افزود که ما امروز به اندیشه‌های سید جمال‌الدین افغانی نیاز داریم و جوانان نیازمند ایده‌های بکر او دارد و باید رجوع کنیم به ایده‌های آزادی خواهی و استقلال طلبی سید جمال‌الدین افغانی.
سرپرست وزیر اطلاعات و فرهنگ همچنان گفت: «این وزارت در سال آینده به منظور بازخوانی کارنامه‌ها و به منظور بازگشت به سرچشمه‌های فکری برنامه‌های فراوانی را روی دست دارد. سیمینارهای بین‌المللی، نشست‌های منطقه‌ای و نشست‌های ملی را در سال ۱۴۰۰ روی دست داریم تا بتوانیم از این طریق آب را از سرچشمه‌ها برداریم. نشست تحت نام هرات سرزمین تساهل و مدارا از طریق این وزارت دایر است. ما چهره دیگر از هرات را به جهانیان ترسیم کرده و نشان می‌دهیم. که اگر گاهی از هرات صدای ترویج افراطیت و دیگر ناپذیری بلند می‌شود در کنار آن هرات سرزمین همدیگر پذیری، سرزمین رواداری، سرزمین تساهل نیز هست».
وی در مورد جنگ و خشونت در افغانستان گفت که جنگ کنونی جنگ نیابتی و جنگ تحمیلی است وگرنه جنگ و خشونت در این سرزمین جای ندارد.
همچنان عبدالمنان شیوای شرق معین نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ گفت: سید جمال‌الدین افغانی احیا گر، نظریه پرداز اصلاحات و در عین حال منتقد استبداد دینی، سیاسی و اجتماعی و یک مبارز ضد استعمار بود. سید جمال‌الدین افغانی را در مصر از نظریه پردازان ضد استعمار و آزادی خواهان می‌شناسند. اندیشمندانی چون محمد عبده، کواکبی، ابونظارت، مالک حنیفی، آیت‌الله تسخیری و.. همه این حوزه جنبش پسا استعمار که در مصر شکل می‌گیرد و تحولات بزرگ اجتماعی و اقتصادی را به وجود می‌آورد مدیون نظریات و دیدگاه سید جمال‌الدین افغانی هستند. همچنان جنبش انتقادی و اصلاح طلب دینی که در واقع عدالت اجتماعی و اصلاحات اقتصادی و رسیدن به یک مصر بدون وابستگی به غرب را مطرح کردند مدیون دیدگاه‌ها و نظریات سید جمال‌الدین افغانی هست.
به گفته شرق، یک مبحث کلان دیگر که توسط علامه و فیلسوف بزرگ شرق مطرح می‌شود و علامه افغانستان را جدی می‌گیرد علامه اقبال لاهوری است. اقبال لاهوری در کتاب ارزشمند «بازسازی اندیشه دینی» به عنوان یک اندیشمند شرقی متاثر از اندیشه‌های افغانی است. همچنان عبدالکریم سروش در کتاب مدارا و مدیریت از سید جمال‌الدین افغانی به عنوان اندیشمند شرق، یک فیلسوف، یک متکلم حوزه کلام دینی و اصلاح طلب دینی یاد کرده است.
معین نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ افزود که یکی از انتقادات وارده بر سید جمال‌الدین افغانی این است که او اصلاحات را از رده‌های بالای نظام‌داران و حکما شروع کرد یعنی این که وی جامعه شناسی اصلاحی خود را به گونه بسیار اساسی نظر بر بافت مشکل اجتماعی و استبداد گره خورده در جوامع شرقی مبتنی بر یک جامعه شناسی روشن شروع نکرد.
وی در اخیر سخنان خود گفت: سید جمال‌الدین افغانی یک استبداد ستیز بود. او با مبارزات آزادی خواهانه‌اش در تمام مرزها مورد شناخت واقع شده بود اندیشمندان حوزه مصر و عربستان متاثر از اندیشه و دیدگاه‌های وی بود.
سید جاوید شکیب زاده مترجم کتاب «تتمة‌البيان فی‌تاريخ الافغان» به خبرگزاری دید می‌گوید که این کتاب در زمان محمد اعظم خان در افغانستان نوشته شده است و از آنجایی که زبان عربی زبان حاکم در این حوزه بود وی این کتاب را به زبانی عربی نوشت که من به عنوان یک پژوهشگر تصمیم گرفتم که این کتاب را به زبان فارسی برگردان کنم.
آقای شکیب زاده می‌گوید که این کتاب در سال ۱۳۱۸ از سوی یکی از نویسندگان کشور ترجمه شده بود که هیچ نسخه از آن در دست نیست. بناً دانشکده زبان عربی دانشگاه کابل این مسئولیت را به بنده سپرد و با همکاری این نهاد علمی کشور موفق به ترجمه این کتاب شدم.
وی می‌گوید دلیل اینکه نام این کتاب را افغانستان در آیینه تاریخ گذاشته این است که اگر نام اصلی کتاب را به فارسی برگردان کنیم، معنی دقیق را بیان نمی‌کند به همین خاطر نامش را افغانستان در آیینه تاریخ انتخاب کردم.
این کتاب دوران میرویس خان تا دوران محمد اعظم خان را بسیار خوب پوشش داده است که اقوام و قبایل افغانستان را به شکل درست معرفی می‌کند. در مورد مشاغل مردم افغانستان در آن زمان نیز در این کتاب آمده است که مردم در آن زمان بیشتر بر دام داری تکیه می‌کردند تا زراعت و تجارت.
همچنان در رابطه به معادن افغانستان نیز در این کتاب اشاره شده است. معدن طلای شبرغان، لعل بدخشان و … در این کتاب گفته شده است.
