آیا آمریکا مشارکت استراتژیک خود با پاکستان را حفظ خواهد کرد؟

تاریخ روابط آمریکا و پاکستان نشان می‌دهد که در مواقع مختلف، بارها رابطه بین این دو کشور متشنج شده و رو به تیرگی گراییده است. این بار نیز با به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در آمریکا این روابط دچار تشنج شده است. بسیاری از سیاست‌مداران آمریکا خواهان تجدید نظر در مورد رابطه آمریکا با پاکستان شده‌اند. ترامپ در سخنرانی شامگاه ۲۱ اوت /۳۰ اسد مقابل بیش از دو هزار فرمانده و سرباز ارتش آمریکا در قرارگاه «فورت مایر» در آرلینگتون ویرجینیا به دولت پاکستان هشدار داد که ایالات متحده علاوه بر تلاش‌هایش برای پایان دادن به جنگ، در افغانستان؛ برای پاکستان هم که پناهگاه تروریست‌ها شده برنامه دارد و بیش از این نمی‌تواند سکوت کند.
با نگاهی کوتاه به تاریخ روابط آمریکا با پاکستان می‌توان رد پای این تیرگی روابط را در گذشته نیز دید؛ اما باید توجه داشت که روابط میان این دو کشور به علت منافع مشترک هر دو کشور در منطقه و هم‌چنین در مسائلی مانند تروریس، روابط استراتژیک است که هیچ یک از دو کشور در صدد تضعیف این روابط نخواهند بود.
آغاز رابطه استراتژیک بین آمریکا و پاکستان بر می‌گردد به سال ۱۹۷۹ م که شوروی سابق به افغانستان حمله کرده و این کشور را تصرف کرد. دولت آمریکا که در آن زمان ریگان رئیس جمهور آن بود و به شدت از نفوذ شوروی در این منطقه حراس داشت مبلغ سه ملیارد دالر کمک اقتصادی و دو ملیارد دالر کمک نظامی را در اختیار پاکستان گذاشت و در کنار آن مبلغ سه ملیارد دالر را برای مجاهدین در افغانستان که علیه شوروی می‌جنگیدند فرستاد که هماهنگ کننده آن «آی. اس. آی» سازمان اطلاعات پاکستان بود. در زمان «بوش پدر»، این روابط رو به تیرگی رفت که دو دلیل داشت؛ نخست، واکنش به پی‌گیری تسلیحات هسته‌ای توسط ارتش پاکستان و دلیل دوم، بیرون راندن شوروی از افغانستان که نقش اصلی را در نزدیک شدن به پاکستان رقم زده بود. بعد از بیرون راندن شوروی از خاک افغانستان دولت آمریکا دنبال منافع دیگری بود و هزینه‌های کمک به پاکستان را تا ۴۵ ملیون دالر کاهش داد که آن‌هم تنها در بخش غذایی و مبارزه با مواد مخدر بود.
بعد از حادثه ۱۱ سپتامبر و شکل‌گیری تهدیدها و چالش‌های جدید که عمدتاً از سوی اسلام‌گرایان بود و منافع آمریکا را در منطقه تهدید می‌کرد، پاکستان یک بار دیگر آن‌هم به یک‌باره‌ متحد کلیدی آمریکا در جنگ علیه تروریسم شد. «بوش پسر» ملیاردها دالر را برای مبارزه با تروریستان در اختیار دولت پاکستان گذاشت. پرویز مشرف که به عنوان رئیس جمهور بین سال‌های ۱۹۹۹ و ۲۰۰۸ قدرت را در پاکستان در دست داشت، بعدها اذعان کرد که بسیاری از این کمک‌ها نه در جهت مبارزه با تروریزم؛ بلکه در ارتش پاکستان و برای مبارزه با هند به مصرف رسید.
دقیقاً همین مسئله است که امروز دولت آمریکا و شخص رئیس جمهور این کشور یعنی آقای ترامپ برآن انگشت گذاشته است. وی در سخنرانی ۳۰ اسد خود گفت «ما میلیاردها و میلیاردها دلار پول به پاکستان می‌دهیم و هم‌زمان، آن‌ها به همان تروریست‌هایی که ما با آن‌ها در حال جنگ هستیم، پناه می‌دهند.»
حالا در سال ۲۰۱۷ یک بار دیگر روابط بین پاکستان و آمریکا رو به سردی و تیرگی گراییده است؛ اما با توجه به منافع مشترکی که هر دو کشور در منطقه دارندو در زیر، به آن پرداخته خواهد شد، ، در صدد تضعیف روابط شان نخواهند بود:
الف) اهداف پاکستان از روابط با آمریکا:
از آن‌جا که هند برای کشور پاکستان رقیبی کهنه است و همواره کوشش می‌کند تا در معادلات جهانی از این کشور عقب نماند و بخصوص با جنگ‌هایی که تاحالا بین این دو کشور صورت گرفته هردو کشور کوشش می‌کنند که از نظر نظامی بر یکدیگر غلبه داشته باشند و برای همین، یکی از اهداف مهم پاکستان دست‌رسی پیدا کردن به سلاح‌های آمریکایی است که باکیفیت‌تر و به روزتر هستند، تا با این سلاح‌ها بتواند در مقابل رقیب دیرین خود یعنی هند ایستادگی و چانه‌زنی کند. هدف بعدی پاکستان از رابطه با آمریکا کمک‌های اقتصادی ایالات متحده است؛ زیرا بدون این کمک‌ها، پاکستان که دارای ۱۹۳ ملیون نفوس است و دچار فقر و بی‌کاری گسترده است، دچار جنگ داخلی و هرج و مرج گردد. چون، فقر و بی‌کاری و وجود گروه‌های تندرو، باعث خواهد شد تا حکومت نظامی پاکستان و دولت این کشور مشروعیت خود را در میان مردم خود از دست بدهد.
ب) اهداف آمریکا از روابط با پاکستان:

یکی از اهدافی که آمریکا را بعد از جنگ سرد، دوباره به پاکستان نزدیک کرد مبارزه با گروه‌های حراس افگن بود و حالا نیز همین امر باعث نزدیکی آمریکا به پاکستان شده و آمریکا به هیچ‌وجه نمی‌خواهد با ناامن شدن منطقه و سرایت آن به پاکستان این کشور دچار جنگ داخلی شده و سلاح هسته‌ای آن دست تروریستان بیفتد. دلیل بعدی که آمریکا نمی‌خواهد پاکستان را از دست بدهد آن است که بدون پاکستان صلح در افغانستان و منطقه ناممکن خواهد بود.
طی سفری که در همین ماه روان جنرال جان مک‌کین رئیس کمیته نیروی مسلح ایالات متحده آمریکا به پاکستان داشت تاکید کرده بود که « در نبود پاکستان ما صلحی در منطقه نخواهیم داشت.» آمریکا همیشه از نظامیان پاکستانی که قدرت اصلی را در دست دارند حمایت کرده است و حالا بیش از هر زمانی نظامیان پاکستان و سازمان اطلاعاتی آن‌ها «آی. اس. آی»، قدرت‌مندتر شده است؛ سازمانی که بی‌نظیر بوتو در زمان نخست وزیری خود به قدری آن را قدرت‌مند می‌دانست که گفت: «سازمان آی اس آی، دولتی در درون دولت است» و همین سازمان اولین بار توسط رهبر برکنار شده این سازمان یعنی حمیدگل و به کمک عربستان سعودی گروه طالبان را ساخت که تا هنوز نیز روابط این سازمان با طالبان برقرار است، و آمریکا می‌خواهد از طریق این سازمان، گروه طالبان تحت نفوذ آن را، تحت کنترل خود داشته باشد. دلیل سومی که آمریکا از روابط با پاکستان سود می‌برد این است که توسط گروه‌های هراس افگن (به رهبری پاکستان) می‌تواند حیاط خلوت‌ کشورهای مخالف خود را ناامن کند، که از آن جمله می‌توان به کشورهای آسیای میانه که حیاط خلوت روسیه و چین است اشاره کرد.
مهدی سرباز/ خبرگزاری دید