از شتاب تا سینه‌خیز افغانستان برای صلح و انتخابات؛ پشت پرده چه جریان دارد؟
از لحاظ تخنیکی، انتخابات هیچ ربطی به مذاکرات صلح ندارد، اما جنجال‌ها بر سر زمان برگزاری انتخابات به دلیل نگرانی‌ها در مورد امنیت و تقلب با مذاکرات ماه گذشته پیوند خورده است.
همین ده روز پیش، به نظر می‌رسید افغانستان بالآخره به پیش می‌رود. مذاکرات صلح با طالبان قوت می‌گرفت و همسایگان این کشور نقش مثبت تازه‌ای را بازی می‌کردند. زمان برگزاری انتخابات در ماه اپریل تنظیم شد و رییس جمهور اشرف غنی برای نامزدی دوباره به شدت موضع گرفت. تادامیچی یاماموتو نماینده خاص سازمان ملل متحد برای افغانستان بسیار خوشبین بود و به شورای امنیت سازمان ملل متحد گفت که چانس حل و فصل جنگ افغانستان «هیچ وقت در این مدت ۱۷ سال چنین واقعی نبود.»
امروز، این داستان بسیار متفاوت است. آن شتاب رو به جلو متوقف شده و خبرها همه بد بوده و آینده سیاسی این کشور به نظر می‌رسد نسبت به هر زمان دیگر نامعلوم است.
مقامات افغانستان از برنامه رییس جمهور ترامپ مبنی بر بازگشتاندن هزاران سرباز امریکایی شوکه شده و سکوت اختیار کردند و برای حمایت از دولت سراسیمه مانور می‌دادند.
انتخابات وارد شک و تردید شده و احتمالاً برای چندین ماه به تعویق می‌افتد. یک حمله تروریستی در دو ساختمان دولتی در پایتخت، روز دوشنبه دست کم ۴۳ نفر کشته برجای گذاشت(حمله بر معینیت شهدا و معلولین) و نفوذ طالبان برای تقسیم قدرت در آینده به نظر قوی‌تر از هر زمان دیگری است.
«مایکل کوگلمن» تحلیلگر مسائل افغانستان در مرکز بین‌المللی «وودرو ویلسون» در واشنگتن گفته است:« وضعیت بازی در افغانستان به طور فزاینده‌ای در حال تبدیل شدن است.»
وی می‌گوید که عدم اطمینان در مورد مذاکرات صلح و انتخابات به علاوه خروج نیروهای امریکایی و طالبان بی‌رحم، یک بشکه باروت به وجود آورده است.
بسیاری از ناظران افغانستان نگرانی‌های مشابهی را ابراز کردند و هشدار می‌دهند که یک دولت بالقوه طولانی اما ضعیف و هراس‌افکنان خشن و از لحاظ سیاسی قدرتمند می‌تواند خلاء قدرت را به وجود آورد که با خشونت و آشوب‌های سیاسی پر خواهد شد.
هارون میر تحلیلگر دیگری گفته است:« متاسفانه، خبر کاهش نیروها درست زمانی اعلان شد که تلاش‌ها برای متقاعد کردن طالبان جهت پذیرفتن حل و فصل سیاسی جریان داشته و در مرحله‌ای حیاتی برای انتقال سیاسی جدید قرار داشت.»
وی افزوده است:« طالبان دیگر دلیلی برای تسلیم شدن ندارد و همچنان برگزاری انتخابات به موقع و معتبر و یا افزایش زمان دولت کنونی به همان اندازه مشکل خواهد بود.»
از لحاظ تخنیکی، انتخابات هیچ ربطی به مذاکرات صلح ندارد، اما جنجال‌ها بر سر زمان برگزاری انتخابات به دلیل نگرانی‌ها در مورد امنیت و تقلب با مذاکرات ماه گذشته پیوند خورده است؛ چنانچه مقامات امریکایی برای مذاکرات سریع با هراس‌افکنان تلاش می‌کنند. برخی از افغان‌ها و تمویل کنندگان خارجی خواستار تعویق انتخابات ریاست جمهوری بودند و تعداد دیگر از مردم افغانستان گفته‌اند که دولت موقت برای نظارت از روند صلح ایجاد شود.
غنی، پس از آن که به عنوان یک شخص پیشرو دیده می‌شد، به شدت با ایجاد دولت موقت مخالفت کرد و اصرار داشت انتخابات در ماه اپریل بر اساس قانون اساسی برگزار شود. هفته‌ها کمیسیون ملی انتخابات نسبت به این موضوع مردد بود و چندین بار تصمیمش را تغییر داد. در اوایل همین هفته، هیئت این کمیسیون از به تعویق افتادن انتخابات به مدت سه یا چهار ماه خبر داد.
در همین حال، تصمیم ناگهانی کاخ سفید برای خروج نیروهای امریکایی از افغانستان که بسیاری آن‌ها به عنوان مربیان و مشاوره دهندگان به نیروهای افغان مشغول به کارند، حساب‌های سیاسی پیش از انتخابات را در اینجا و حرکت رو به رشد روند صلح را به کلی مختل کرد، به ویژه پس از دور سوم مذاکرات در ابوظبی که بسیاری کشورها از آن حمایت کرده و طالبان هم نمایندگان ارشدش را فرستاد.
وقتی خبر برنامه ترامپ پخش شد، به نظر بسیاری افغان‌ها و دیگران، طالبان که طی ماه‌ها به تهاجم خود ادامه داده و تعداد زیادی از پرسونل امنیتی افغانستان را کشته‌اند به یکی از بزرگترن آرزوهای شان می‌رسند – خروج نیروهای امریکایی از کشور – و هیچ چیزی را در مقابل از دست نخواهند داد. بر اساس گزارش‌ها، جنگجویان طالبان این امر را جشن گرفته و پیروزی قریب‌الوقوع را پیش بینی می‌کردند.
کوگلمن گفته است:« چالش اساسی از چگونگی متقاعد کردن طالبان برای توقف جنگ همچنان باقی است. اگر هزاران نیروی امریکایی شروع به خارج شدن از افغانستان کنند، هراس‌افکنان به موفقیت‌های برزگی در میدان نبرد خواهند رسید و به نظر می‌رسد این گروه به جای زمین گذاشتن اسلحه، انگیزه‌ای بیشتر برای به دست گرفتن سلاح پیدا خواهد کرد.»
مقامات نظامی امریکا اصرار کردند که فرقی نمی‌کند چه تعداد از نیروهای آن‌ها حضور دارند، حمایت ایالات متحده از افغانستان همچنان باقی خواهد ماند. هفته گذشته، جنرال اسکات میلر فرمانده ارشد امریکایی در افغانستان برای تاکید بر این امر چندین جای مصاحبه کرد. وی همچنان سفر کوتاهی به پاکستان داشت تا پیام حمایت قاطعانه از روند صلح را به رییس ارتش(پاکستان) بفرستد.
اما نظامیان افغانستان و نیروهای پولیس برای غلبه بر مشکلات روحی و روانی طولانی مدت و مشکلات سازمانی با موفقیت نسبی تلاش می‌کنند؛ حال که مشاوران خارجی می‌توانند تنها به بخشی از آن رسیدگی کنند. اگرچه غنی عموماً در واکنش به تصمیم ترامپ چیزی نگفت، اما با عجله برای حمایت از تیم امنیتی‌اش اقدام کرد و روسای سابق استخبارات را به عنوان وزرای دفاع و داخله منصوب کرد.
حتی بیشتر از جنگ، آنچه مردم افغانستان را بسیار نگران ساخته، شرایط مذهبی و اجتماعی و سیاسی است که ممکن طالبان در عوض صلح بر آن‌ها تحمیل کند. بعد از حدود ۱۸ سال حاکمیت مردم ملکی، افغانستان بسیار مدرنیزه و خالی از ظلم شده و برای زنان حقوق قانونی بیشتری به دست آمده است.
رییس جمهور محاصره شده (در حلقه خاص) افغانستان که در سال ۲۰۱۴ میلادی به قدرت رسید، وعده داد در دوره تکنوکراسی، حقوق بشر و حاکمیت قانون را تقویت کند. طالبان او را دست نشانده امریکا دانسته و از مذاکره با وی خودداری می‌کند. حتی قبل از کاهش نیروها، مشاوران غنی نسبت به واگذاری‌های بیش از حد مقامات امریکایی به گروه طالبان برای به ثمر رساندن یک صلح شتابزده ابراز نگرانی کرده بودند.
حال که مهمترین پشتیبان نظامی دولت غنی، بدون هشدار او را تحت فشار قرار داده و این که انتخابات ریاست جمهوری به تعویق می‌افتد، تحلیلگران می‌گویند که غنی قصد دارد قدرت سیاسی خود را به هر قیمتی حفظ کند. او با منتقدان و رقبای سیاسی‌اش از طریق پیشنهاد شغلی کنار آمده و حتی به طور غیر رسمی فرماندهان ملیشه‌ها را که از حمایت مردمی برخوردار است، آزاد می‌کند.
«نجیب محمود» تحلیلگر دیگری گفته است:« رییس جمهور به دنبال بقای سیاسی‌اش است.»
وی افزوده است که غنی امیدوار است تیم قدرتمندی برای باقی ماندن در قدرت بسازد، در صورتی که انتخابات به تاخیر افتد، «اما هرکاری که وی انجام می‌دهد بیانگر این است که ما هیچ ثبات سیاسی و حاکمیت قانون نداریم.»
منبع: واشنگتن‌پُست
نویسنده: پامیلا کانستبل
برگردان: طاهر مجاب
