افزایش ناامنی‌ها باعث تضعیف اقتصاد شمال شده است!
ولایت‌های جوزجان، فاریاب، کندز؛ شاهراه‌های ترانزیتی را به روی تجاران بلخ باز می‌کرد، به دلیل ناامنی در این ولایت‌ها این شاهراه‌ها خطرآفرین شده است و این عمده‌ترین تاثیر جنگ در این ولایات، روی بلخ است…
با آن‌که ولایت بلخ در امنیت نسبی خود قرار دارد، می‌توان گفت بیشترین ضربه را از این ناحیه در زمینه یاد شده متحمل شده است. انتقال جنگ که بیشتر به ایجاد جنگ در شمال می‌ماند، دلیل اصلی جلوگیری از عملی شدن طرح‌های اقتصادی کلان از سوی سرمایه گذاران خارجی و داخلی محسوب می‌شود.
این مشکلات وقایع ناگواری را در اقتصاد شمال و در پی آن در تمامی کشور به جا خواهد گذاشت. در این زمنیه با آرش یونسی، رییس هیئت‌مدیره اتاق‌های تجارت و صنایع ولایت بلخ صحبتی داشتیم که به شرح زیر است.
خبرگزاری دید: جناب یونسی! انتقال جنگ به شمال کشور چه تاثیراتی روی تجارت و سرمایه‌گذاری‌ها در ولایت بلخ داشته است؟
آرش یونسی: جنگ‌های اخیری که در شمال افغانستان بالخصوص در ولایت‌های هم‌جوار ولایت بلخ مانند: سرپل، جوزجان، فاریاب و کندز به وجود آمده، تاثیرات خود را روی رشد و جذب سرمایه‌گذاری‌ها داشته است. اما خود ولایت بلخ نسبت به مدیریت سالمی که وجود دارد. نسبتاً از امنیت خوب برخوردار است. اما بازهم در کل مشکلات امنیتی تاثیرات خود را روی رشد و جذب سرمایه‌گذاری در ولایت بلخ داشته است. طوری که ما شاهد هستیم متاسفانه به شکلی که پنج سال پیش علاقه برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف وجود داشت، فعلا وجود ندارد.
دید: چه تاثیر عمده‌ای را ناامنی ولایت‌های هم‌جوار روی تجارت در بلخ داشته است؟
یونسی: ولایت‌های جوزجان، فاریاب، کندز؛ شاهراه‌های ترانزیتی را به روی تجاران بلخ باز می‌کرد، به دلیل ناامنی در این ولایت‌ها این شاهراه‌ها خطرآفرین شده است و این عمده‌ترین تاثیر جنگ در این ولایات، روی بلخ است.
دید: در محوطه تحت پوشش بلخ، که نیاز به دیگر ولایت‌ها کم‌تر باشد، سرمایه‌گذاری‌ها و فعالیت‌ها در این زمینه چگونه بوده است؟
یونسی: برنامه‌های خیلی خوب و بزرگی وجود داشته است. مثلا: بندر آقینه، برای اولین بار ایجاد خط آهن با ترکمنستان، همچنان روابط با کشور ازبکستان، که از طریق بندر حیرتان بیشتر شده است. اگر از این بعُد نگاه کنیم، واقعا کارهای خوبی صورت گرفته است. با همه این‌ها اگر به شکل اساسی بخواهیم بررسی کنیم؛ وضعیت نا امن شمال تاثیر به شدت بدی روی وضعیت تجارتی در بلخ و کلاً در شمال داشته است.
دید: در مورد این‌که رشد سرمایه‌گذاری و پروژه‌های انکشافی قبل از آمدن جنگ به شمال چگونه بود، بگویید.
یونسی: بعد از آمدن حکومت جدید در ۲۰۰۱، فعالیت زیادی در مورد رُشد تجارتی وجود داشت. چون نیروهای خارجی نیز در کشور پایگاه‌هایی را ایجاد کرده بودند و این تاثیر خوبی روی تجارت گذاشته بود. رشد بیشتر در بخش‌های ساختمانی، لوژستیکی و حمل و نقل به شکل بسیار خوب صورت گرفته بود. بعد از این‌که تعداد زیادی از نیروهای بین‌المللی افغانستان را ترک کردند این بخش‌ها ضربه بسیار کلانی را متحمل شدند و تجارت در این زمینه به ایست رسید. بعد از آن نا امنی‌های شمال تاثیر منفی دیگری بود که در این زمنیه ایجاد شد. در شش ماه گذشته سال جاری، طبق بررسی‌ها نگرانی همه ولایت‌های شمالی از بعُد امنیتی بوده است. نگرانی‌ها باعث صرف‌نظر از بسیاری طرح‌های اقتصادی و تجارتی در این ولایات شده است.
دید: جناب یونسی، در مورد تجارت‌های کوچک در شهر مزارشریف بگویید و این‌که تا چه اندازه ناامنی‌های اطراف بلخ، روی کار آن‌ها تاثیر گذاشته است؟
یونسی: یقینا که این تاثیرات در تجارت به شکل زنجیره‌ای صورت می‌گیرد و تاثیر ناامنی می‌تواند کاملاً کلی باشد. مشتریان اکثر کارخانه‌های کوچک در بلخ، کوه‌بندهایی است که در اطراف بلخ قرار دارد و ناامنی این مناطق تاثیر مستقیم روی تولیدات این کارخانه‌ها گذاشته است. مشتریان این کارخانه‌ها بیشتر ده‌نشینان مان هستند و در صورت ضعف اقتصادی آنان، عدم توان خرید و مهاجرات‌ها، افت چشم‌گیری شاهد حال تولیدکنندگان می‌شود.
دید: موقف بلخ به عنوان یکی از مراکز تجارتی کشور و مرکز تجارت شمال در صورت شدت جنگ چه خواهد شد؟
یونسی: کاهش داد و ستد و سرمایه‌گذاری را در بلخ عملاً شاهد هستیم و این یقینا تاثیر مستقیم روی فعالیت‌های تجارتی در مرکز تجارت شمال کشور محسوب می‌شود. در نشست‌های ما با سکتورهای خصوصی، همیشه شکایات در این مورد وجود داشته است. آن‌ها می‌گویند دیگر بازار سال‌های قبل برای‌شان وجود ندارد. دلیل اصلی این است که به خاطر ناامنی توان خرید در دیگر ولایت‌ها کم شده است. مثلا انتقال اموال از بلخ به میمنه چیزی بود که قبلا وجود داشت. همچنان از بلخ به سرپل، جوزجان، کندز و غیره… بسیار خوب بود که از آنجا به روستاها صورت می‌گرفت. اما در حال حاضر همه‌ی این مناطق در نا آرامی به سر می‌برد. ما می‌توانیم بگوییم؛ نیازمندی‌های این مناطق ۹۹٪ از ولایت بلخ تامین می‌شد. در این مناطق دیگر توان خرید وجود ندارد و حتی بسیاری از آن‌ها به مزارشریف کوچ کرده‌اند.
دید: توجه حکومت مرکزی در این مورد چه بوده است؟
یونسی: هیچ توجه‌ای در این مورد از طرف حکومت مرکزی وجود نداشته است. تقاضای ما از مرکز همیشه در بخش امنیت مناطق شمال بوده است. اما مشکل این است که حکومت اصلاً علاقه‌ای در این مورد نداشته است.
دید: رُشد فقر در میان مردم، یکی دیگر از تاثیرات جنگ است که از کم‌رنگ شدن رشد سرمایه‌گذاری در شمال منشأ می‌گیرد و این ممکن است زمینه سرباز گیری‌های گروه‌های تروریستی را در شمال تقویت کند؛ نظر شما در این مورد چیست؟
یونسی: دقیقاً! وقتی که فابریکه‌ها فعال نباشند و همین‌طور کارهای دیگری که در صورت رونق تجارتی امکان وجود را دارند، فرصت فعالیت نداشته باشند، جوانان از بیکاری یا مهاجر می‌شوند و یا اگر توان این را هم نداشته باشند، آنان را مخالفان دولت جذب می‌کنند. طوری که شاهد هستید این قضیه در ولایت‌های دیگر جریان دارد.
دید: شاهد کم‌شدن تولیدات و یا حتی صرف‌نظر تجاران از طرح‌هایی که قبلا روی دست داشته‌اند، اما به دلیل ایجاد جنگ در شمال از آن گذشته باشند، نیز بوده‌اید؟
یونسی: بله! بسیاری از تولیدات به دلیل نبود بازار کاهش یافته است و این مورد نیز وجود داشته که تاجرانی از طرح خودشان که قبلا علاقمند برای اجرای آن بوده‌اند صرف نظر کنند. ده‌ها تجار به این شکل وجود داشته‌اند که اسناد و مدارک‌شان برای عملی شدن طرح‌شان روی دست مانده و دیگر نمی‌توانند با این شرایط برای عملی شدن پلان شان، خوشبین باشند. پلان‌های آنان در زمینه‌های کارخانه تولید سمنت، تولید شیشه و کارهای بزرگ در بخش زراعت بوده‌اند. اما به دلیل ناامنی، یا در کشورهای خارجی طرح شان را تطبیق کرده‌اند یا هم به کُلی منصرف شده‌اند.
دید: تمرکز تاجران در بلخ روی چه چیزی بوده است و در صورت کاهش این تمرکز چه ضربه‌ای به اقتصاد کشور وارد خواهد شد؟
یونسی: قراردادهای کلانی وجود داشت، مثلاً یک قرارداد نفتی در سرپل با یکی از شرکت‌های خارجی داشتیم. قرارداد دیگر با شرکت‌های عربی و ترکی، که بزرگ‌ترین شغل را در صورت استخراج معادن نفت و گاز که به عهده گرفته بودند، می‌توانست در پی داشته باشد. اما از طرف دولت حمایت نشدند و ناامنی‌ها نیز دلیل دیگری برای تطبیق نشدن این پروژه‌ها شد. به نظر من این شرکت‌های خارجی در این مورد دیگر منصرف شدند، و این بزرگ‌ترین ضربه به کشور محسوب می‌شود.
