خان؛ پهن کردن سفره خالی برای میزبان!
راحل موسوی-خبرگزاری دید
سفر رسمی عمران خان نخست‌وزیر پاکستان، به کابل از چنان اهمیتی برای حکومت برخوردار بود که حتی برای پذیرایی از او، پایتخت کشور را تعطیل کرد؛ اقدامی که تاکنون برای پذیرایی از هیچ مقام خارجی دیگر سابقه ندارد. چنین چیزی نشانه تبارز حد نهایی حسن نیت کابل نسبت به اسلام‌آباد است، اما در مقابل، حتی در نشست خبری خان با رییس جمهور غنی، از سوی آقای نخست‌وزیر موردی بیان نشد که دال بر حمایت او از نظام سیاسی مستقر افغانستان باشد.
خان گفت که هدف اصلی سفرش به کابل، اعتمادسازی و تقویت روابط دوجانبه میان دو کشور است، اما دست‌کم در نشست مشترک خبری خود با رییس جمهور غنی، نه چیزی در محکومیت خشونت‌افزایی‌‌های مرگبار و بی‌مهار طالبان امارت‌طلب و نه حرفی برای تقویت جمهوریت مستقر، بر زبان نیاورد. شاه‌بیت بیانات او این بود که: «ما هر آنچه در توان داریم انجام خواهیم داد تا سطح کنونی خشونت‌ها در افغانستان کاهش یابد.» اما این سخن بیش از آن‌که حامل پیام سلب حمایت از طالبان یا حمایت از دولت افغانستان باشد، سخن دوپهلویی بود که می‌تواند متضمن تقویت اردوگاه امارت باشد؛ زیرا ممکن است از نظر خان، کاهش سطح خشونت‌ها در افغانستان، به معنای استیلای کامل طالبان بر سراسر جغرافیای این سرزمین باشد، در غیر این صورت او باید با محکوم کردن جنایات طالبان، چراغ سبز قطع حمایت اسلام‌آباد از طالبان را روشن می‌کرد.
دال مرکزی سکوت معنادار عمران خان در قبال جنایات طالبان، به مثابه نیروی پیاده‌نظام و نیابتی پاکستان برای رسیدن به اهداف راهبردی و منافع غیرمشروع خود در افغانستان، آن بود که حکومت افغانستان نتوانست تعهد قاطع اسلام‌آباد برای قطع حمایت از طالبان و تروریزم و خودداری از مداخلات خونین در امور داخلی کشور و همکاری صادقانه در روند صلح بر پایه محورهای مورد نظر کابل از جمله تقویت پایگاه جمهوریت و استقلال و تمامیت ارضی کشور را دریافت کند.
بنابراین، نشست خبری مشترک رییس جمهور غنی و آقای نخست‌وزیر، حاوی هیچ نکته و نقطه امیدانگیزی نبود و تأکید آقای خان بر تلاش کشورش برای کاهش سطح خشونت‌ها در افغانستان نیز از آن جهت بیهوده و ادعایی رسانه‌ای و غیر عملیاتی است که پاکستان به عنوان مادر و مولد جریان‌های تروریستی و مرکز تولید و توسعه تروریزم در منطقه و جهان، هنوز حاضر نشده است نسبت خود با گروه‌هایی همانند طالبان، القاعده و داعش را مورد تجدید نظر قرار دهد؛ در حالی که هرگونه تلاش صادقانه این کشور برای کاهش خشونت‌ها در خانه همسایه‌اش، مستلزم دست کشیدن از تولید و بازپروری تروریزم خون‌آشام در مدارس و مراکز ترویج افراطیت وابسته به سازمان استخباراتی اسلام‌آباد است.
به همین دلیل و با توجه به خودداری عمران خان از سپردن تعهد محکم و معتنابه به دولت افغانستان برای قطع ارتباط ساختاری پاکستان با طالبان و سایر شبکه‌های گسترده تروریستی، نمی‌توان سفر او به کابل را در جهت نفی امارت و تقویت جمهوریت تفسیر کرد یا مایه امیدواری نسبت به مهار خشونت‌های لگام‌گسیخته طالبان دانست.
نکته دیگری که در نشست خبری دو رهبر، به عنوان نشانگان انعطاف‌پذیری کابل در برابر فشارهای امریکا و اسلام‌آباد تبارز یافت، خودداری آقای غنی از طرح اتهامات پیشین و پیوسته مقامات دولتی و امنیتی کابل نسبت به اسلام‌آباد مبنی بر حمایت از طالبان و تروریزم در افغانستان است. به ویژه در چند هفته پسین، مقامات امنیتی افغانستان بارها پاکستان را حامی حملات خونین و مرگبار اخیر طالبان در افغانستان خوانده‌اند، اما آقای رییس جمهور غنی، از بازطرح این ادعا و اتهام در نشست خبری خود با عمران خان، خودداری کرد و این می‌تواند به نشانگان عقب‌نشینی کابل از مواضع پیشین خود تحت فشار واشنگتن و اسلام‌آباد تعبیر شود.
انتظار می‌رفت آقای غنی در این نشست نشان دهد که کابل به جای کنش‌پذیری در برابر تروریزم عملگرای پاکستانی، دست‌کم توانایی اتخاذ مواضع واکنشی اثرگذار را دارد، اما به نظر می‌رسد فشارهای بیرونی به اندازه‌ای اثرگذار بوده است که آقای رییس جمهور را وادار به سکوت و کتمان حرف دل خود کرده است.
نتیجه این‌که سفر آقای خان به کابل، نه پیام‌آور صلح در جهت حمایت از روند صلح مورد نظر کابل و مبتنی بر حفظ جمهوریت و معطوف به استقلال و تمامیت ارضی کشور بود و نه متضمن نفی امارت طالبانی. بنابراین کابل به جای امید بستن واهی به همسویی و همدلی همسایه جنوبی خود در روند صلح و همکاری صادقانه با کابل برای استقرار ثبات و امنیت در کشور، باید به فکر یافتن متحدان نیرومند منطقه‌ای برای حراست از خود در برابر طمع‌ورزی‌ها و مداخلات مرزنشناس پاکستان باشد.
