فلسفه تعلق «خُمس» به سادات چیست؟
در جوامع سنتی، توتم‌ها عبارت از عالمان دین، سادات، حضرات و پیرها می‌باشند. در جامعه مدرن اما، «توتم»ها جنبه غیر مقدس همانند قهرمانان ملی، هنرمندان، ورزشکاران، هالیوود و بالیوود می‌باشد.
در جامعه اسلامی، عالمان دینی و سادات تکیه‌گاه مردم هستند، به همین دلیل جامعه‌شناسان سیاسی آنان را «توتم»های جامعه نامیده‌اند.
نظام کمونیستی در افغانستان(۱۳۷۱-۱۳۵۷خورشیدی) هرچند ماهیت ضد دینی و ضد خدایی داشت، اما با سازماندهی آن(توتم‌ها) سازمان شئون اسلامی را ایجاد نمود. نظام مجاهدین(دولت اسلامی افغانستان پس از ۱۳۷۱خورشیدی) با تکیه به شورای «حل و عقد» آن را مبنای مشروعیت خود قرار داد.
نظام دموکراسی، شورای علما را به دو بخش تقسیم نمود؛ بخش اهل سنت و اهل تشیع، که در بخش سُنی آن مولوی صاحب قیام‌الدین کشاف و در بخش شیعه آن مرحوم آیت‌الله محسنی قرار گرفت. علت تقسیم این دو شورا بر اساس مبانی فقهی هر دو مذهب بوده است.
تعریف خُمس: خُمس به یک پنجم درآمد حلال و مازاد بر مصرف سالیانه اطلاق می‌شود که اگر مسلمانی آن را نپردازد، تمام سرمایه و پس انداز آن حرام و حتی اگر غسل طهارت خود را با پرداخت بدون خُمس انجام دهد، غسل او باطل تلقی می‌شود.
فلسفه اجتماعی و سیاسی خُمس و نحوه پرداخت آن
خُمس حتماً باید به حاکم شرع و مجتهد جامع‌الشرایط پرداخت شود. مجتهد جامع‌الشرایط پول دریافتی خُمس را به دو بخش تقسیم می‌کند.
بخش اول: تامین هزینه‌های مالی طالبان دین و مدارس دینی که به حوزات علمیه معروف است، تا بدینوسیله عالمان دین و مدارس دینی به وسیله مومنین و مسلمانان تامین شده و از وابستگی به نظام‌های سیاسی و دستگاه‌های استخباراتی مصئون بمانند. لذا در فقه شیعه هیچ عالم دین حق ندارد به حاکمیت سیاسی وابسته و از طریق آن تامین مالی و اقتصادی گردد، حتی عالمان دین در تشیع از گرفتن هدیه دولتی ازحاکم سیاسی ممنوع می‌باشند.
بخش دوم: مجتهد مصرف دوم خمس را اختصاص به فقرای سادات جامعه اسلامی می‌دهد تا بدینوسیله از ذلت و خواری سادات در جامعه مسلمانان جلوگیری شود. در جامعه اسلامی که عالمان دین و سادات معزز نباشد، چنین جامعه دچار انحراف و انحطاط «اسلامی» می‌گردد.
«دورکیم» به عنوان جامعه‌شناس سیاسی که تئوری‌های او همانند مارکس باعث تحول بنیادین در اجتماع بشری شد، معتقد است:هر جامعه برای قیام و قوام خود نیازمند به باورهای مقدس است و این اعتقاد مبنای همبستگی اجتماعی را تشکیل می‌دهد. دورکیم همین مبنای همبستگی را به عنوان تکیه‌گاه جامعه معرفی و آن را «توتم» نامیده است.
در جوامع سنتی، توتم‌ها عبارت از عالمان دین، سادات، حضرات و پیرها می‌باشند. در جامعه مدرن اما، «توتم»ها جنبه غیر مقدس همانند قهرمانان ملی، هنرمندان، ورزشکاران، هالیوود و بالیوود می‌باشد.
بنده زمانی که مسئولیت جلسه رهبران جهادی را در ارگ ریاست جمهوری بر عهده داشتم، روزی جناب حامد کرزی مرا خدمت مرحوم آیت‌الله محسنی فرستاد که در جلسه این ماه حتماً حضور برساند.
من وقتی که بعد از تماس خدمت شان در حوزه علمیه خاتم‌النبیین رسیدم، ایشان دم درب بخش مسکونی حوزه با لباس شخصی آمدند و اصلاً مرا به عنوان سفیر رییس جمهور به داخل منزل تعارف هم نکردند؛ این برخورد سرد آیت‌الله محسنی با بنده مرا سریعاً به یاد تداعی خاطره کتاب «ابوذر» مرحوم شریعتی انداخت-ابوذر غفاری(از صحابه پیامبر) در حال احتضار هم دوست نداشت با ماموران دولتی روی خوش و سر سازش نشان دهد-
آقای محسنی در جواب برایم گفت: من به عنوان عالم و نماینده دین در جلسه رهبران جهادی شرکت می‌کنم اما اگر هر حضور من به نفع شریعت و دین وجامعه اسلامی نباشد، شرکت من حرام است. برای رییس جمهور بگو پیشنهاداتی که من در جلسه قبل ارائه کردم، اگر به آن‌ها عمل می‌کردی بدون آن که سفیری برایم بفرستی، خود شرکت می‌کردم.
یادداشت: مبنای پیدایش مسئله خمس در اسلام بر می‌گردد به آیه ۴۱ سوره انفال که بر اساس آن یک پنجم کالای «غنیمت» گرفته شده در جهاد از سوی مسلمانان، به پیامبر بر می‌گردد. اختلاف اهل سنت و اهل تشیع در این آیه بر سر واژه غنیمت است، چه اهل سنت غنیمت را مختص کالایی دانسته‌اند که در جهاد به دست مسلمانان می‌افتد، ولی فقه شیعه از این واژه سودی را که از راه سعی و تلاش حلال به دست آید، استنباط کرده است. از همین رو حکم خُمس در نزد جمهور علمای اهل سنت پس از رحلت پیامبر منتفی دانسته شده و تاکید بیشتر بر «زکات» می‌شود، اما در فقه اهل تشیع این موضوع تا امروز جاری است.
