حمدالله محب؛ طراح دکترین امنیتی جمهوریت
داکتر حمدالله محب مشاور شورای امنیت ملی روز شنبه ۲۷ جدی، در رأس یک هیئت بلندپایه در سفری به ولایت بلخ، ضمن بازدید از قول اردوی ۲۰۹ شاهین، وضعیت امنیتی نه ولایت شمالی کشور را مورد بررسی قرار داد. او همچنین در ادامه سفر دوره‌ای خود به ولایات، روز یکشنبه ۲۸ جدی، از شمال رهسپار ولایت هلمند در جنوب کشور شد تا در دیدار با والیان و مسئولان نظامی ولایت‌های هلمند، قندهار، زابل، ارزگان، دایکندی و نیمروز وضعیت عمومی امنیتی این ولایات را ارزیابی کند.
بر پایه اعلامیه شورای امنیت ملی، مشاور شورای امنيت ملی در کنار استماع گزارش‌های امنیتی قول اردوهای ۲۱۵ میوند و ۲۰۵ اتل، با نیروهای امنیتی و دفاعی دیدار و مشکلات و پیشنهادات آنها را نیز خواهد شنید.
سفر دوره‌ای مشاور امنیت ملی به ولایات مهم شمال و جنوب، در شرایطی انجام می‌شود که تب جنگ در سراسر کشور، بیش از هر زمانی فزونی یافته و طالبان نیز در رویکرد تهاجمی گسترده، بی‌باوری خود به مذاکرات صلح را با توسل به اهرم‌های فشار خشونت‌افزایی میدانی و پروپاگندای رسانه‌ای، بارها و بارها به اثبات رسانده است.
با آغاز دور دوم مذاکرات صلح دوحه که به دلیل تعیین‌کننده بودن آن نسبت به سرنوشت سیاسی آینده کشور، از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است، طالبان نه تنها انعطافی نسبت به ایجابات گفت‌وگوهای صلح از خود بروز ندادند، بلکه به گفته مسعود اندرابی وزیر امور داخله، خود را برای جنگی تمامعیار در سال آینده آماده می‌کنند. چنین چیزی نشانگان آن است که دولت بیش از گذشته بایستی به استحکام مواضع خود بیندیشد و برای تقویت روحیه رزمی و دفاعی رزمندگان اردو و پولیس و امنیت ملی، تدابیری راهبردی و کارآمد اتخاذ کند تا میزان بازدارندگی این نیروها در برابر تهاجم احتمالی گسترده طالبان در فصول آتی، افزایش چند برابر پیدا کند.
از سوی دیگر این سفرها در شرایطی انجام می‌شود که ایالات متحده امریکا به عنوان هم‌پیمان استراتژیک افغانستان، به موجب توافق صلح دوحه، روند کاهش نفرات خود در افغانستان را سرعت بخشیده و جمعیت نظامیان خود در کشور را به ۲۵۰۰ نفر کاهش داده است. اگرچه بود و نبود نیروهای خارجی و مخصوصاً نیروهای امریکایی تأثیری در بهبود شرایط امنیتی ندارد، اما کوچ شتابزده و غیر مسئولانه آنان از افغانستان، پیامدهای مخرب روانی برای نیروهای امنیتی کشور داشته باشد؛ چیزی نیازمند حضور مقامات عالی و از جمله مشاور ارشد امنیتی در میان آنان برای روحیه‌بخشی و تزریق حس امید و اعتماد به نفس به آنان، بسیار مهم و اثرگذار است.
افزون بر این، آنچه از مشاور امنیت ملی کشور انتظار می‌رود ایجاد و اجرای برنامه‌های بسیار مهم راهبردی برای تقویت نیروهای رزمی و دفاعی کشور و تدوین پالیسی کارآمد امنیتی برای روزهای مبادای افغانستان است. این انتظار از آنجا ناشی می‌شود که آقای محب از جمله مقامات امنیتی ارشد و جوان کشور است و ظرفیت بالایی برای مدیریت امور امنیتی بر مبنای خلاقیت فکری و استعداد ذاتی خود دارد. بر پایه همین باورمندی به توانمندی آقای محب است که سفرهای او به شمال و جنوب کشور، نه تشریفاتی و تبلیغاتی، بلکه کاربردی و معطوف به برنامه‌ریزی عمیق و گسترده امنیتی برای مواجهه با شرایط دشوار فرارو تعبیر می‌شود.
نکته دیگری که در خصوص سفرهای آقای محب به بلخ در شمال و هلمند در جنوب، بایستی مورد توجه قرار گیرد، تحولات و رویدادهای سیاسی ـ امنیتی در ابعاد منطقه‌ای و بین‌المللی است.
افغانستان به عنوان کشوری که ریز و درشت رویدادهای سیاسی ـ امنیتی آن به دلیل جئوپولیتیک خاص آن، متأثر از معادلات منطقه‌ای و جهانی است، در شرایطی در معرض مهم‌ترین تحول سیاسی داخلی قرار گرفته است که محیط پیرامون آن نیز در نوسانی ناشی از تحرکات نگران‌کننده نظامی امریکا در عراق و خلیج فارس قرار گرفته و جمهوری اسلامی ایران نیز به تبع این وضعیت، با برگزاری مانورهای پشت سر هم نظامی، آغاز به تولید اورانیوم با غلظت ۲۰ درصد و توقیف کشتی کوریای جنوبی، سیگنال‌های معناداری از آمادگی خود برای دفاع از منافع و امنیت ملی خود به قدرت‌های سلطه‌طلب و ایران‌هراس منطقه‌ای و جهانی مخابره کرد. بر پایه شکنندگی شرایط امنیتی منطقه و با توجه به حضور پایگاه‌های نظامی امریکا در خاک افغانستان، سفرهای آقای محب به ولایات حساس شمالی و جنوبی، در جهت ارزیابی و ارائه دکترین امنیتی مبتنی بر واقعیت‌های کلان منطقه‌ای نیز قابل تفسیر است.
از جانب دیگر، امریکای دوقطبی‌شده، خود پس از چهار سال ریاست جمهوری جنجالی دونالد ترامپ، با پیروزی جو بایدن در انتخابات سوم نوامبر ۲۰۲۰، اکنون در آستانه یک پوست‌اندازی تاریخی قرار گرفته و بسیاری از تحولات آتی افغانستان نیز وابسته به سرنوشت سیاسی داخلی این کشور است؛ زیرا ایالات متحده به عنوان بخشی از معادله صلح و جنگ افغانستان، تأثیرگذاری مستقیم بر اوضاع امنیتی کشور دارد و با بر سر کار آمدن آقای بایدن، ابهام‌های آمیخته با امید زیادی در خصوص سرنوشت سیاسی ـ امنیتی کشور ایجاد کرده است.
بنابراین بخشی از اهداف سفرهای ولایتی آقای محب در چارچوب سنجش خردورزانه رویکردهای سیاسی ـ امنیتی دولت جمهوری اسلامی افغانستان در آستانه مراسم تحلیف ریاست جمهوری آقای بایدن در امریکا و اتخاذ تدابیری عقلانی برای مواجهه منطقی با تحولات داخلی ایالات متحده قابل ارزیابی است.
