هیچ‌کس در «غم» شفافیت انتخابات نیست

با توجه به این چالش‌ها، هیچ‌کس به قصه شفافیت انتخابات نیست. به جز ارگ، همه نگران چگونگی برگزاری انتخابات هستند و یک‌سره از مهندسی انتخابات حرف می‌زنند. رهبران حکومت هم در ارتباط به شفافیت انتخابات حرف قاطعی ندارند.

در حالی به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان نزدیک می‌شویم که چالش‌های بسیار جدی به گونه بالقوه انتخابات و سلامت آن را تهدید می‌کند. این تهدیدات قرار ذیل است.
۱-عدم آماد‌گی کامل برای برگزاری انتخابات
۲- بی‌اعتمادی به کمیسیون‌های انتخاباتی
۳- دخالت و مهندسی ارگ در انتخابات
۴- ناامنی‌های گسترده
۵- عدم نظارت نهاد‌های ناظر بر انتخابات
با آن‌که کمتر از دو هفته دیگر به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده است، اما دیده می‌شود که آمادگی کمیسیون‌های انتخاباتی در برگزاری انتخابات بسیار ناچیز است. به طور نمونه به علت ناامنی‌ها، مواد حساس انتخاباتی تا همین لحظه به ۱۹ ولایت کشور انتقال نیافته است. مسئولان کمیسیون انتخابات از این بابت ابراز نگرانی نیز کرده‌اند. نهاد‌های ناظر بر انتخابات چون فیفا و تیفا گفته‌اند که دیر رسیدن مواد حساس انتخاباتی به ولایات برای پروسه انتخابات مشکل می‌آفریند. بربنیاد تقویم انتخاباتی، روز جمعه( ۲۲ سنبله) باید پروسه انتقال مواد انتخاباتی به ولایات پایان یابد. بدیهی است که به موقع نرسیدن مواد حساس انتخاباتی به ولایات برای انتخابات و نهاد‌های انتخاباتی مشکل خلق می‌کند. کمیسیون انتخابات هنوز بیش از ۹۰ درصد از کارمندان موقت خود را استخدام نکرده است.
چالش دیگر بی‌اعتمادی به رهبری نهاد‌های انتخاباتی است. افکار عمومی کشور، نامزدان انتخابات و جریان‌های سیاسی هیچ کدام به کار کمیسیون‌های انتخاباتی اعتماد ندارند. تجربه برگزاری انتخابات پارلمانی در ۲۸ و ۲۹ ماه میزان و انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۴ به میزان این بی‌اعتمادی‌ها افزود. هر دو انتخابات که از آن یاد شد، از رسوا ترین انتخابات‌ها بود. نیرو‌های سیاسی و افکار عمومی کشور به این باورند که کمیسیون‌های انتخاباتی در برگزاری انتخابات صادقانه و مسئولانه عمل نمی‌کنند.
چالش دیگر دخالت حکومت در کار کمیسیون و منهدسی نتایج انتخابات است. تیم انتخاباتی« ثبات و همگرایی» به نامزدی داکتر عبدالله، همین دیروز هشدار داد که ارگ نباید در کار کمیسیون انتخابات دخالت کند و در پی مهندسی انتخابات باشد. شورای نامزدان انتخابات هم ارگ را به مهندسی انتخابات متهم می‌سازد و اصرار دارد که اگر شفافیت انتخابات تضمین نشود و دست ارگ در امور کار کمیسییون کوتاه نگردد، انتخابات را تحریم خواهند کرد. اخیراً شماری از چهره‌های سیاسی اعلام کردند که برگزاری انتخابات برای کشور فاجعه آفرین می‌شود. برخی از اعضای ارشد کمیسیون انتخابات هم از دخالت ارگ در کارشان اعترف کرده‌اند. یکی از کمیشنران کمیسیون انتخابات فاش کرده که ارگ از اقدامات غیر قانونی در کمیسیون انتخابات حمایت می‌کند.
چالش دیگر تشدید حملات گروه طالبان به منظور هم‌زدن برگزاری انتخابات است. گروه طالبان بیشتر از هر دوره دیگر در پی تخریب پروسه انتخابات است. در واقع به‌هم زدن انتخابات خط سرخ طالبان است. در این زمینه حکومت افغانستان و طالبان در یک تقابل به سر می‌برند و هر دو سعی دارند همدیگر را در تحقق اهداف شان ناکام بسازند. ارگ می‌کوشد به هر قیمتی انتخابات برگزار کند. بدون شک با گذشت هر روز طالبان به میزان حملات شان خواهند افزود. طالبان برنامه ریزی کرده‌اند که مانع شرکت مردم در انتخابات شوند.
چالش دیگر که بسیار جدی نیز است، عدم نظارت نهاد‌های ناظر برانتخابات و کمیسییون شکایات انتخاباتی از انتخابات آتی است. نهاد‌های فیفا و تیفا و کمیسیون شکایات انتخاباتی به علت نبود بودجه تاکنون ناظرین خود را برای نظارت از انتخابات ثبت نکرده‌اند. کمیسیون شکایات انتخاباتی باید از انتخابات پیش‌رو نظارت دقیق کند. به این علت که نظارت و تصمیم کمیسیون شکایات انتخاباتی در پیوند به نتایج انتخابات بیسیار تاثیر گذار است. دیدگاه و موقف کمیسیون شکایات انتخاباتی می‌تواند نتایج انتخابات را سمت و سو بدهد. در عدم نظارت نهاد‌های ناظر بر انتخابات معلوم نیست که انتخابات ریاست جمهوری ششم ماه میزان گرفتار کدام آسیب‌ها خواهد شد. یک باور این است که حکومت به گونه عمدی بودجه نهاد‌های ناظر بر انتخابات را تامین نکرده است تا از برگزاری انتخابات نظارت نتوانند.

با توجه به این چالش‌ها، هیچ‌کس به قصه شفافیت انتخابات نیست. به جز ارگ، همه نگران چگونگی برگزاری انتخابات هستند و یک‌سره از مهندسی انتخابات حرف می‌زنند. رهبران حکومت هم در ارتباط به شفافیت انتخابات حرف قاطعی ندارند. عبدالله عبدالله اخیراً گفت که نمی‌تواند شفافیت انتخابات را تضمین کند. حرف آقای غنی هم دقیقاً همین طور یک چیز است. رییس جمهور غنی که خود از نامزدان انتخابات است، باری گفته بود که چگونگی برگزاری انتخابات به مردم وابسته است. در حالی که مردم علاقه چندانی به انتخابات ندارند و درعین حال شاکی‌اند که کمیسیون‌های انتخاباتی از انتخاب آنان به هر دلیلی حفاظت نمی‌کنند. هر کدام از این چالش‌ها به تنهایی خود می‌تواند انتخابات ریاست جمهوری را به یک فاجعه مبدل کند. نگاه غالب کمیسیون و ارگ هم متاسفانه به انتخابات طوری نیست که امیدوار کننده باشد. در مدت زمان باقی مانده تا انتخابات تنها کاری که می‌‌تواند انجام شود، تا حدودی تامین مسایل امنیتی انتخابات است.