جنگ طا-لبان علیه مواد مخدر؛ غرب ممکن بهای سنگینی بپردازد

هدف قرار دادن دلالان به تنهایی معتادان را از یافتن راه‌هایی برای دسترسی به مواد مخدر باز نمی‌دارد. شما کسی را از اعتیاد یا مصرف بیش از حد نجات نداده‌اید، زیرا کسانی که خمار دفعه بعد هستند، به سادگی شخص دیگری را پیدا می‌کنند، و این فرصت آن‌قدر سودآور است که هرگز فشارهای احتمالی کارساز نخواهد شد

هنوز هم صدها معتاد به مواد مخدر و هرویین در مکان محقر زیر پل سوخته در کابل جمع می‌شدند. دیدن آن‌ها که کنار آتش می‌خزیدند در حالی که سگ‌های ولگرد دور آن‌ها می‌چرخیدند و عو عو  می‌کردند، مایه تاسف بود. بسیاری بی‌خانمان بودند و جایی برای رفتن نداشتند.

یک فروشنده و یکی از ساکنان پر جنب و جوش منطقه پل سوخته به من گفت: «دسترسی به مواد در اینجا آسان‌تر است. همه چیز در اینجا موجود است، بهترین کیفیت. آن‌ها (پولیس) به اینجا می‌آیند اما زیاد ما را اذیت نمی‌کنند. ما با سگ‌ها دوست هستیم. وقتی هوا سرد است سگ‌ها کنار ما می‌نشینند. زمانی که ما سیگار می‌کشیم ممکن است زیاد شوند».

مرد اشاره کرد که من شبیه افراد معمولی این پل نیستم. پرسید که من اینجا چه کار می‌کنم. بعد پرسید که آیا می‌خواهم چیزی بخرم؟ یک دوز مرفین صد افغانی یا ۱ دالر (۸۰p) قیمت دارد. مرد دیگری به من پیشنهاد داد سیگاری که حاوی مورفین بود بکشم. در نهایت مترجم و راهنمایم عصبی شد. او گفت: برویم. نمی‌خواهم هیچ طا-لبی ما را اینجا ببیند».

وقتی طا-لبان در سال ۲۰۲۱ پس از خروج امریکا دوباره به قدرت رسیدند، قول دادند که تجارت غیرقانونی مواد مخدر را که از مزارع خشخاش آغاز می‌شود و در رگ‌های معتادان تا مسکو، منچستر و مومباسا می‌رسد، متوقف کنند.

در آغاز این دهه، تخمین زده شد که افغانستان منشأ ۸۲ درصد از عرضه تریاک جهان است که سپس به هرویین و مورفین تصفیه می‌شود. در ابتدا طا-لبان معتادان به مواد مخدر را با زور اسلحه جمع‌آوری کردند تا به مراکز اجباری و زندان‌مانند سم‌زدایی ببرند. اما زمانی که در نوامبر سال گذشته به آنجا رفتم، به نظر می‌رسید که آن‌ها بی‌خیال شده بودند: معتادان به زیر پل برگشته بودند و کشاورزان خشخاش تازه محصول جدید کاشته بودند.

راهنمایم به من هشدار داد که حاکمان جدید افغانستان هنوز هم در مورد پاکسازی این منطقه جدی هستند. حق با او بود. تصاویر ماهواره‌ای اکنون نشان می‌دهد که کشت تریاک طی سال گذشته در برخی مناطق افغانستان ۸۰ درصد کاهش یافته است. کلیپ‌های ویدیویی به اشتراک گذاشته شده در فضای مجازی نشان می‌دهد تراکتورها مزارع خشخاش را دریده‌اند. تجارت افدرا، گیاهی که برای تولید کریستال مت استفاده می‌شود، نیز در حال تعطیل شدن است.

آن‌ها حتماً ما را شکست دادند. در سال ۲۰۰۱، تونی بلر گفت که جلوگیری از رسیدن هرویین افغانستان به سواحل بریتانیا یکی از دلایل اصلی اعزام نیرو برای سرنگونی طا-لبان است. به نظر می‌رسد که طا-لبان به چیزی دست یافتند که دو دهه اشغال ما نتوانست. بنابراین، آیا این بدان معناست که در خیابان‌های بریتانیا فروش کم‌تر خواهد بود؟ مرگ و میر کم‌تر؟ متأسفانه، مواد مخدر اینگونه عمل نمی‌کند.

هدف قرار دادن دلالان به تنهایی معتادان را از یافتن راه‌هایی برای دسترسی به مواد مخدر باز نمی‌دارد. شما کسی را از اعتیاد یا مصرف بیش از حد نجات نداده‌اید، زیرا کسانی که خمار دفعه بعد هستند، به سادگی شخص دیگری را پیدا می‌کنند، و این فرصت آن‌قدر سودآور است که هرگز فشارهای احتمالی کارساز نخواهد شد. این امر به سادگی عرضه و تقاضا است.

ممکن است به طور موقت یک باند مواد مخدر را متلاشی کنید، اما این فقط اوضاع را بدتر می‌کند: مطالعات اخیر در مورد پولیس ایندیانا در ایالات متحده نشان داده است که وقتی پولیس یک باند بزرگ مواد مخدر را منهدم می‌کند، تعداد مصرف بیش از حد(اوردوزهای کشنده) ممکن افزایش یابد، زیرا خریداران به دنبال منابع جدید با قدرت و کیفیت ناشناخته جدید می‌افتند.

تصور کنید این سرکوب مواد مخدر در مقیاس جهانی اجرا شود. خشخاش می‌تواند در هر جایی رشد کند. در واقع، هیچ چیز مانع کاشت قانونی آن‌ها در باغ‌تان نمی‌شود، به شرطی که شیره گیج‌کننده آن را برداشت نکنید.

اگر کشاورزان خشخاش افغانستان از بازی حذف شوند، دیگران به سرعت جای پای آن‌ها را پر می‌کنند. افغانستان خود درست پس از نابودی مزارع خشخاش در پاکستان و خاورمیانه به مرکز هرویین تبدیل شد. این همان چیزی است که به نام «اثر بالون» یاد می‌شود: اگر تجارت مواد مخدر را در یک مکان تحت فشار قرار دهید، به سادگی دوباره در جای دیگری ظاهر می‌شود. در دهه ۱۹۸۰، تولید کننده اصلی هرویین میانمار بود، جایی که مزارع خشخاش هنوز هم در اعماق جنگل شکوفا می‌شود.

در حالی که بریتانیا با مرگ‌ و میر قابل پیش‌گیری مواد مخدر دست و پنجه نرم می‌کند، لااقل می‌توانیم سپاس‌گزار باشیم که ایالات متحده نیستیم. سال گذشته، بیش از ۱۰۰ هزار امریکایی بر اثر مصرف بیش از حد مواد مخدر جان خود را از دست دادند – تقریباً دو برابر تعداد کسانی که در طول جنگ ویتنام جان خود را از دست دادند.

هیچ‌کس نمی‌تواند امریکا را به ملایمت در برابر مواد مخدر متهم کند، اما بحران مواد مخدر همچنان وخیم می‌شود. این به اصطلاح «قانون آهنین ممنوعیت» است: هر چه جنگ با مواد مخدر شدیدتر شود، مواد مخدر قوی‌تر و مرگبارتر می‌شود.

در دهه ۱۸۷۰ امریکا، ترس از اینکه کارگران راه‌آهن اهل چین از مواد مخدر برای اغوای زنان سفیدپوست استفاده کنند، منجر به نخستین ممنوعیت تریاک شد. این آغاز الگویی بود که در آن قاچاقچیان به محصولات قوی‌تر روی آوردند در حالی که قانون‌گذاران به دنبال آن بودند و هر گروهی را که امریکایی‌ها در آن زمان بیشتر از آن می‌ترسیدند، سرزنش می‌کردند. در قرن بیستم، هرویین جایگزین تریاک شد. پاسخ رییس جمهور ریچارد نیکسون تشدید بیشتر قانون بود.

جان ارلیچمن مشاور نیکسون اعتراف کرد: «ما می‌دانستیم که نمی‌توانیم مخالفت با جنگ (ویتنام) یا سیاه‌پوستان را غیرقانونی بسازیم، اما با واداشتن مردم به ارتباط دادن هیپی‌ها با ماری جوانا و سیاه‌پوستان با هرویین، و سپس جرم‌انگاری شدید هر دو، می‌توانیم این جوامع را مختل کنیم. آیا می‌دانستیم که در مورد مواد مخدر دروغ می‌گوییم؟ البته که می‌دانستیم».

در دهه ۲۰۱۰، قاچاقچیان شروع به جایگزینی هرویین با فنتانیل مصنوعی کردند که ۵۰ برابر قوی‌تر از هرویین بود. جای تعجب نیست که مرگ و میرها از کنترول خارج شد. به تازگی، یک کوکتل مواد مخدر مرگبار دیگر که به نام «ترنک دوپ» شناخته می‌شود، در خیابان‌ها ویرانی به بار می‌آورد.

از منظر کارتل‌های مواد مخدر، بهتر است که فنتانیل را با احتیاط در آزمایشگاه بپزید تا اینکه در مزارع خشخاش با رنگ روشن که چشم پولیس را به خود جلب می‌کند سر و صدا کنید. مشتریان شما را بالا می‌برد، و از آنجایی که قوی‌تر است، نیازی نیست که مقدار زیادی از آن را از مرز عبور دهید.

فنتانیل قبلاً به اروپا راه یافته است. آخرین باری که طا-لبان تریاک را در اوایل دهه ۲۰۰۰ ممنوع کردند، فنتانیل تولید روسیه به کشور همسایه استونی سرازیر شد. در روسیه امروز که از تحریم‌ها رنج می‌برد و خانه صنعت شیمیایی مخفی عظیم است، قاچاقچیان ممکن وسوسه شوند و از کمبود هرویین، احتمالاً با کمک سرویس‌های امنیتی، پول نقد کنند. از قضا، سرکوب کشاورزان خشخاش در افغانستان به زودی ممکن از غرب سر درآورد.