جای خالی نقد کتاب در افغانستان
دولت افغانستان به‌ویژه وزارت اطلاعات و فرهنگ، مسئولیت جدی و انسانی دارد تا زمینه فرهنگیشدن مردم افغانستان را با توجه به ایجاد برنامه‌های نظام‌مند، درازمدت و فرهنگ‌محور، با استفاده از فرصت‌های پیش رو و به‌کارگیری نیروی جوان، فراهم کند.
نقد که به همان جدا کردن سره از ناسره یا خوب از بد گفته می‌شود، در معرفی آثار ارزشمند و خواندنی و تفکیک آن از اثرهای بی‌مایه، از ارزش بلندی برخوردار است.
امروزه که اطلاعات و معلومات از طریق شبکه‌های رسانه‌ای و اجتماعی، مردم را احاطه کرده است؛ انتخاب اثرهای قابل تأمل، مفید و مهم از اهمیت خاصی برخوردار است و چگونگی این انتخاب از مشکلات اساسی جامعه افغانستان به شمار می‌رود.
هرچند، بازار تولید کتاب در افغانستان نسبت به کشورهای منطقه و توسعه یافته، به مراتب سرد و خالی است، اما بازار نقد کتاب از آن سردتر و خالیتر به نظر می‌رسد. سالانه شاید تعداد انگشت شماری از کتاب‌هایی که در این کشور یا بیرون چاپ می‌شوند، مورد نقد و کاوش قرار گیرند.
هرچند این مسئله به دلایل زیادی بر می‌گردد که نبود منتقد قوی و تاثیرگذار، عدم ترویج فرهنگ نقد و نقدپذیری، ضعف فرهنگ کتاب‌خوانی، عدم تشویق مقامات دولتی و… از دلایل عمده و واضح سردی بازار نقد کتاب به شمار می‌رود.
از آنجایی که نقد و تولید کتاب ارتباط دوسویه‌ای باهم دارند، نقد نکردن ها باعث کاهش در تولید کتاب در این سرزمین نیز شده است. در این سرزمین، کتاب کمتر تولید می‌شود و نقد هم به مراتب ضعیف‌تر و کمتر صورت می‌گیرد.
این فضای مخدوش و نابرابر حاکم بر فرایند تولید و نقد کتاب، به عدم توجه و حمایت دولت از ارزش‌های فرهنگی، حمایت معنوی و مادی نویسندهگان، شعرا و فرهنگیان و توجه به مراکز نشر و پخش کتاب و آسیب‌شناسی چگونگی تولید آثار فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در کشور بر می‌گردد.
متاسفانه عمق تمرکز، پالیسی و مصرف بودجه افغانستان به مسایل امنیتی و سیاسی بر‌می‌گردد تا موضوعات فرهنگی. هرچند حفظ امنیت و آرامش اجتماعی از اولویت‌های مردم و دولت است، اما ارجگذاری و ایجاد مکانیزم درست جهت رشد فرهنگ، هنر و ادبیات باتوجه به بی‌برنامه‌گی‌های چندین ساله از اولویت‌های حداقل درجه دوم به حساب می‌آید.
دولت افغانستان به‌ویژه وزارت اطلاعات و فرهنگ، مسئولیت جدی و انسانی دارد تا زمینه فرهنگیشدن مردم افغانستان را با توجه به ایجاد برنامه‌های نظام‌مند، درازمدت و فرهنگ‌محور، با استفاده از فرصت‌های پیش رو و به‌کارگیری نیروی جوان، فراهم کند.
از سویی هم، تولید و رونمایی کتاب و نقد آن توسط فرهنگیان از یکسو زمینه گرم شدن بازار کتاب‌خوانی را در کشور فراهم می‌کند و از جهتی هم باعث می‌شود زمینه خوبی برای رشد سواد و آگاهی مردم افغانستان فراهم گردد.
هرچند امروزه جای خالی نقد کتاب در این کشور به وضوح دیده می‌شود، اما بی‌تردید ایجاد یک مکانیزم عملی، تشویق کتاب‌خوانی، حمایت معنوی از نویسندهگان و ادبا، ایجاد محافل و رونمایی کتاب و… می‌تواند در درازمدت این مشکل را به تدریج حل کند؛ موضوعی که نیاز جدی مردم این کشور به حساب می‌رود.
سیدعبدالبصیر مصباح- خبرگزاری دید- دانشگاه علامه طباطبایی
