بحران غزه و خاور میانه؛ از افول امریکا تا طلوع چین
رویکرد یک جانبه امریکا در حمایت از رژیم اسراییل که در همین یک ماه اخیر دست کم ۱۳ هزار انسان بی‌گناه را کشته، جایگاه اخلاقی واشنگتن را در جهان چنان صدمه زده که ترمیم آن در دهه‌های آینده قابل تصور نیست
پس از جنگ جهانی دوم و ظهور دو ابر قدرت در شرق و غرب- امریکا و شوروی- خاور میانه صحنه رقابت‌های سیاسی و تسلیحاتی این دو قدرت فرا منطقه‌ای قرار گرفت؛ جایی که میراث بریتانیا بود و طبیعتاً جای خالی آن را ایالات متحده امریکا پر کرد. در طول جنگ سرد همواره کشورهای خاور میانه دست‌خوش تقابلات شوروی و امریکا می‌شدند و در اثر آن چند بار در این نقطه جهان جنگ‌های تمام عیار رخ داد. چنین وضعیتی در خاور میانه، این باور را به وجود آورده بود که فقط با اتکا به قدرتی مثل امریکا می‌توان از ثبات سیاسی و امنیت برخوردار بود. این باور امنیتی در چند دهه گذشته سبب انبار شدن تسلیحات تولیدی غرب در خاور میانه شد که در ۹۰ درصد حالات هیچ نوع کارایی نداشت جز عزیمت دالرهای باد آورده نفتی به سوی غرب. اما پس از پایان قرن بیستم و فروپاشی شوروی سابق که امریکا خود را یکه تاز میدان می‌دید، رفته رفته با تجاوز به افغانستان و عراق و سپس سوریه، نشان داد که نه تنها نیروی تعدیل کننده و ثبات آفرین در منطقه نیست، بلکه حضور نظامی آن به شدت برای کشورهای خاورمیانه زیانبار و مخرب است. خروج از افغانستان میخ نهایی را به تابوت مرده ریگ امریکا باوری فرو کوفت و جهان متوجه شد که نمی‌توان بر این قدرت اتکا کرد. در این بازه زمانی امریکای سرشار از قدرت، متوجه بلند شدن آرام آرام روسیه از خاکستر شوروی و خیز بلند سرزمین اژدها نبود. روسیه با وزنه نظامی و چین با قدرت نرم اقتصادی آهسته و پیوسته خود را ساختند و به عنوان دو قدرت بازدارنده علیه واشنگتن قرار گرفتند.
به دنبال جنگ روسیه و اوکراین در شرق اروپا که با تحریکات امریکا آغاز شد، کشورهای خاور میانه نیاز باز تعریف سیاست‌های خارجی خود را کاملاً حس کرده بودند و بر همین مبنا از خواسته‌های امریکا مبنی بر تحریم روسیه پیروی نکردند. این کشورها اکنون شراکت تجاری گسترده تر از امریکا با چین و روسیه دارند و نمی‌توانند با هر ساز امریکا برقصند. امضای تفاهم نامه آغاز روابط دیپلماتیک میان ایران و عربستان با میانجی‌گری چین نیز در همین راستا قابل تفسیر است.
اما نقطه عطف افول اخلاقی، اقتصادی، راهبردی، نظامی و سیاسی امریکا در خاور میانه، حملات کور و خونین رژیم اسراییل بر غیر نظامی در نوار غزه بود که به رغم درخواست اکثریت کشورهای جهان در شورای امنیت ملل متحد برای آتش‌بس، واشنگتن از رژیم اسراییل قاطعانه حمایت کرده و اکنون نیز خلاف جریان غالب از جنایات این رژیم چشم پوشی می‌کند.
بنا بر این، عربستان سعودی که در گذشته بزرگترین متحد امریکا در خاور میانه و میان کشورهای اسلامی به شمار می‌رفت، اکنون برای حل اختلافات خود به پکن مراجعه می‌کند و ظاهراً دیگر این کشور و کشورهای دیگر خاور میانه باوری به وزنه امریکا ندارند؛ چرا که پروند جنگ غزه را نیز به چین برده و امید دارند که پکن به عنوان یک ابر قدرت تاثیر گذار وزنه را به سود نوار غزه علیه جبهه امریکا سنگین کند.
چنین رویکردی از سوی کشورهایی مثل عربستان، مصر، امارات و بقیه کشورهای منطقه و جهان اسلام، نشانه افول امریکا در خاور میانه و ظهور قدرت‌هایی نظیر چین است که با اعمال قدرت نرم اقتصادی و خودداری از مداخلات نظامی و سیاسی در امور داخلی کشورها، جایگاه برتر را به دست آورده است.
از جانب دیگر، رویکرد یک جانبه امریکا در حمایت از رژیم اسراییل که در همین یک ماه اخیر دست کم ۱۳ هزار انسان بی‌گناه را کشته، جایگاه اخلاقی واشنگتن را در جهان چنان صدمه زده که ترمیم آن در دهه‌های آینده قابل تصور نیست. در این میان، کشورهای منطقه خاور میانه ناگزیرند که از استکبار جهانی امریکا به سوی دوستان جدید و غیر تهاجمی روی بیاورند.
