رژیم‌ها می‌توانند مخالفان را ساکت کنند – اما نه برای همیشه. آنها می‌توانند کتاب‌ها را برای مدتی سانسور کنند – اما این کلمه از بین خواهد رفت. آنها می‌توانند فرصت‌ها را از دختران دریغ کنند – اما هیچ کس نباید شک کند که روحیه مردم افغانستان سرانجام در تقاضای‌شان مبنی بر این‌که به دختران که نماینده نیمی از آینده‌شان هستند، فرصتی برای شکوفایی داده می‌شود، چیره خواهد گشت
از زمان قدرت‌گیری طا-لبان در اگست ٢٠٢١ و دو سال سرکوب شدید علیه زنان، سرسختی و تاب‌آوری آنها که زندگی خود را در مبارزه برای حق تحصیل و اشتغال به خطر می‌اندازند، همچنان پابرجاست. اما هیچ‌کس نباید شک داشته باشد که آنچه دختران در افغانستان تجربه می‌کنند، اختلال موقتی نیست. این چیزی نیست جز «آپارتاید جنسیتی»، واژه‌های وحشتناکی که به تاز‌گی نماینده دایمی افغانستان در سازمان ملل به کار برده است. اصطلاحی به اندازه این نمی‌تواند ویرانگر بودن موارد نقض شدید حقوق را نشان دهد. زمان آن فرا رسیده است که آن را جنایت علیه بشریت اعلام کنیم و دادستان‌های دادگاه کیفری بین‌المللی (ICC) باید تحقیقاتی را درباره سرکوبی که رژیم طا-لبان اعمال می‌کنند، آغاز کنند.
حتی اکنون کودکان شجاع در سراسر افغانستان از ترس زندانی شدن، بازداشت و شکنجه به خاطر تخطی از احکام ناقض حقوق طا-لبان در مکتب‌های مخفی تحصیل می‌کنند. یک ابتکار بزرگ در زمینه یادگیری اینترنتی در دانشگاه‌ها نیز اخیراً با حمایت آژانس پناهندگان سازمان ملل UNHCR و کنسرسیوم آموزش مرتبط در بحران آغاز شده است. بسیاری از خانواده‌ها متوجه شده‌اند که تنها فرصت تحصیل برای دختران‌شان مهاجرت است. با این حال، تقریباً ۲٫۵ میلیون دختر و زن جوان هیچ تحصیلی ندارند و به زودی ۳ میلیون نفر دیگر که در شرف اتمام تحصیلات ابتدایی هستند به آنها خواهند پیوست. نسل دیگری از دختران افغانستان که قادر به رفتن به دوره لیسه نیستند، از فرصتی برای تحقق استعدادهای خود و تحقق رویاهای خود محروم خواهند شد.
قدرت‌های خاورمیانه و کشورهای دارای اکثریت مسلمان، از پاکستان و ترکیه گرفته تا عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر و ایران در محکومیت این رژیم سرکوب‌گر به سازمان ملل متحد پیوسته اند و سازمان ملل متحد با استناد به متون قرآن ادعا می‌کند که هیچ توجیه دینی برای حذف دختران و زنان از مکتب‌ها و دانشگاه‌ها وجود ندارد.
اما متأسفانه، حمایت جهانی از آرمان این قشر جامعه تاکنون برای تغییر سیاست کافی نبوده است. در شرایطی که دختران و زنان با لحظات جدیدی از خطر روبرو هستند، زیرا ملاهای قندهار خواستار پایان دادن به نقش زنان در اشتغال برای سازمان ملل هستند، جامعه بین‌المللی باید به تعداد بیشتر و با هدفی تازه برای محکوم کردن نقض حقوق آنها بسیج شود. واضح است که محرومیت زنان و دختران از تحصیلات متوسطه و عالی ناقض معاهدات بین‌المللی حقوق بشر است که افغانستان یکی از آن‌هاست.
این نقض‌ها با عدم رعایت کنوانسیون رفع همه اشکال تبعیض علیه زنان (CEDAW) آغاز می‌شود. این رژیم همچنین تعهدات افغانستان تحت میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و کنوانسیون حقوق کودک را نقض می‌کند.
این نقض قوانین بین‌المللی حقوق بشر به طور گسترده محکوم شده است. ریچارد بنت، گزارش‌گر ویژه حقوق بشر برای افغانستان، در گزارش خود در سال ۲۰۲۳ مشاهده کرد که طا-لبان آشکارا به نقض این کنوانسیون CEDAW ادامه می‌دهند و از آنها خواست که «فوراً دسترسی برابر به آموزش با کیفیت را در تمام سطوح و در همه دوره‌ها برای زنان و دختران دوره‌ها بازگردانند».
اگرچه افغانستان اسناد مربوطه را که قربانیان نقض را قادر می‌سازد تا به نهادهای مربوطه دادخواست دهند، تصویب نکرده است، اما می‌تواند از طریق الزامات و مکانیزم‌های گزارش‌دهی تحت این معاهدات در قبال نقض‌های جاری آنها را پاسخگو سازد. اینها فرصتی برای بررسی مداوم اقدامات طا-لبان و درخواست از طا-لبان برای بازگشایی مکتب‌های متوسطه و دانشگاه‌ها را فراهم می‌کند.
اما بر اساس قوانین کیفری بین‌المللی، حتا فرصت عالی‌تری برای اقدام قانونی وجود دارد. در ماه مارچ، سازمان ملل حق آموزش را به عنوان یک «حق توانمندساز که به خودی خود برای تحقق سایر حقوق بشر حیاتی است» به رسمیت شناخت و گفت که انکار «این حق برای نیمی از جمعیت، زنان و دختران را عملاً از اکثر سایر حقوق بشر محروم می‌کند».
می‌توان استدلال کرد که محرومیت زنان و دختران از تحصیلات متوسطه و عالی، وقتی سایر محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی طا-لبان بر آنها در نظر گرفته شود، ممکن مصداق آزار و اذیت باشد. همان‌طور که گزارش‌گر ویژه مشاهده کرده است، «در هیچ کشور دیگری زنان و دختران به این سرعت از تمام حوزه‌های زندگی عمومی ناپدید نشده‌اند، یا در همه جنبه‌های زندگی‌شان به این اندازه محروم نیستند».
آزار و شکنجه جنسیتی جنایتی علیه بشریت است که ممکن است اعضای گروه طا-لبان بر اساس اساسنامه رم دادگاه بین‌المللی کیفری که افغانستان در سال ۲۰۰۳ به آن ملحق شد، تحت پیگرد قانونی قرار گیرند.
سیاست جنایت آزار جنسی، که توسط دیوان کیفری بین‌المللی در دسمبر ۲۰۲۲ صادر شد، خاطرنشان می‌کند که «آزار و شکنجه جنسیتی، شخص را به شدت از حق اساسی برای رهایی از تبعیض در ارتباط با سایر محرومیت‌های حقوق اساسی، بر خلاف قوانین بین‌المللی، محروم می‌کند. برای مثال، ممکن است فرد را از حق تحصیل محروم کند.» دادستان دیوان کیفری بین‌المللی باید جمع‌آوری اطلاعات از دولت‌ها، ارگان‌های سازمان ملل، سازمان‌های غیردولتی و سایرین را در نظر بگیرد تا مشخص کند آیا پرونده‌ای برای پیگرد قانونی وجود دارد یا خیر.
دولت‌های منفرد نیز می‌توانند از طریق چارچوب‌های قانونی داخلی خود برای اعلام محکومیت سرکوب طا-لبان، به عنوان مثال از طریق اعمال تحریم‌ها علیه اعضای گروه طا-لبان، اقدام کنند.
جامعه بین‌المللی می‌تواند – و باید – از این چارچوب‌های قانونی استفاده کند، اما هنوز هم بیش از آنچه که وجود دارد، می‌توان انجام داد. اول، ما باید با گسترش دوره‌های آموزشی آنلاین و رادیویی ارایه شده از سایر نقاط جهان نشان دهیم که آموزش می‌تواند دختران افغانستان را نیز پوشش دهد. این امر به معنای استخدام دانشگاه‌های بیشتری برای ارایه دوره‌ها و مکتب‌های آنلاین است تا برنامه‌های درسی خود را به صورت آنلاین و از طریق رادیو و تلویزیون در دسترس قرار دهند.
دوم، آموزش و پرورش نمی‌تواند منتظر بماند، یونیسف و دیگران باید منابعی در اختیار داشته باشند تا فرصتهای آموزشی خود را برای دختران افغانستان در داخل و خارج از کشور، به ویژه در پاکستان که بسیاری از خانواده‌های افغان به آن مهاجرت کرده‌اند، افزایش دهند.
ثالثاً، با توجه به چارچوب مذهبی موضوع، ما باید روی یک هیئت پرقدرت از رهبران حکومتی با اکثریت مسلمان برای اعزام به قندهار به توافق برسیم تا با رهبر مذهبی طا-لبان در مورد رویکردشان به آموزش زنان تعامل کند.
چهارم، به خاطر زنان و دختران افغانستان، ما باید آماده باشیم تا برای بازگشت آنها به مکاتب و دانشگاه‌ها به حکومت طا-لبان کمک مالی ارایه کنیم و قول دهیم که این بودجه با بودجه سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ مطابقت داشته باشد؛ به شرط این‌که حقوق دختران رعایت شود و آموزش عاری از دکترین تحمیلی و تلقین باشد.
دختران افغانستان به این دلیل اعتراض می‌کنند که می‌دانند رفتن به مکتب و آزادانه فکر کردن و بحث کردن در صنف‌های درس چگونه است. میلیون‌ها زنی که در دو دهه قبل از سال ۲۰۲۱ به مکتب و دانشگاه رفته اند، بزرگ‌ترین حامیان آموزش برای همه هستند. رژیم‌ها می‌توانند مخالفان را ساکت کنند – اما نه برای همیشه. آنها می‌توانند کتاب‌ها را برای مدتی سانسور کنند – اما این کلمه از بین خواهد رفت. آنها می‌توانند فرصت‌ها را از دختران دریغ کنند – اما هیچ کس نباید شک کند که روحیه مردم افغانستان سرانجام در تقاضای‌شان مبنی بر این‌که به دختران که نماینده نیمی از آینده‌شان هستند، فرصتی برای شکوفایی داده می‌شود، چیره خواهد گشت. فقط این امر باید خیلی زود اتفاق افتد.
