روایت خشونت؛ چرا داعش غیرنظامیان را هدف قرار می‌دهد
دولت اسلامی (داعش) به دنبال پیشبرد یک پروژه جهانی از طریق ابزارهای وحشیانه است. کارشناسان می‌گویند که در افغانستان، این گروه سعی دارد با هدف قرار دادن شیعیان، خشونت مذهبی را دامن زند.
دولت اسلامی (داعش) مسئولیت حمله انتحاری بر مراسم عروسی را در کابل که منجر به کشته شدن ۶۳ تن و زخمی شدن نزدیک به ۲۰۰ نفر دیگر شد، به عهده گرفت؛ این امر استقامت این گروه را نشان می‌دهد و تأکید بر یکی از چالش‌ها در مذاکرات صلح امریکا با طالبان دارد.
این گروه شبه نظامی خلافت خودخوانده‌اش را در عراق و سوریه در اوایل سال جاری از دست داد. اما حمله شنبه‌شب (کابل) نشان داد که داعش هنوز هم یک نیروی قدرتمند فرامرزی است؛ چیزی که زمانی ادعا کرده بود و همین طور شبه نظامیان کم تر شناخته شده، اما درحال رشد خود را ثابت و پابرجا ساخت: دولت اسلامی در خراسان، شناخته شده به عنوان شاخه افغانستان.
این حمله در حالی اتفاق افتاد که ایالات متحده و طالبان روی نهایی کردن توافقنامه صلح که جنگ ۱۸ ساله را در افغانستان خاتمه خواهد داد، کار می‌کنند. مذاکره کننده اصلی دولت ترامپ پیش‌نویس یک توافقنامه را روز جمعه به رییس جمهور ترامپ تقدیم کرد که در آن برنامه‌ای برای خروج هزاران سرباز امریکایی از این کشور (افغانستان) بیان شده است – اقدامی که برخی را از این هراسان کرده که اجازه می‌دهد دولت اسلامی (داعش) حتی جای پای و نفوذ بیشتری پیدا کند.
چیزهایی که در مورد داعش در افغانستان مشهود است:
داعش نفوذ رو به رشد در افغانستان داشته است
طبق گزارش مرکز استراتژیک و مطالعات بین‌المللی، دولت اسلامی در خراسان به طور رسمی در سال ۲۰۱۵ شروع به فعالیت کرد. نامش اشاره به ولایت خراسان دارد، منطقه قرون وسطا که شامل بخش‌هایی از افغانستان، ایران و آسیای مرکزی می‌شود.
این گروه توسط حافظ سعید خان تبعه پاکستانی که با ابوبکر البغدادی رهبر داعش در سال ۲۰۱۴ میلادی بیعت کرده بود، شروع شد؛ گروه کوچکی از شبه نظامیان عمدتاً پاکستانی که در ولایت ننگرهار فعالیت می‌کنند. بر اساس گزارش مرکز استراتژیک و مطالعات بین‌المللی، برخی جنگجویان داعش از گروه طالبان سربازگیری شده‌اند، گرچه اعضای دیگر گروه‌های افراطی در منطقه نیز به این گروه پیوسته است.
همانند گروه اصلی – دولت اسلامی در عراق و سوریه – شاخه افغانستان بلندپروازی‌های مانند به دست گرفتن قلمرو داشته و به خاطر حملات وحشیانه بالای غیرنظامیان، به شمول زنان و کودکان مشهور است. به خصوص، شیعیان اهداف عمده هستند.
طبق گزارش اخیر سازمان ملل متحد، تعداد جنگجویان مربوط به گروه داعش در افغانستان بین ۲ هزار و ۵۰۰ تا ۴ هزار تن تخمین زده شده است. آنها هنوز هم بیشتر در ولایت ننگرهار متمرکز هستند. اما به گفته «مایکل کوگلمن» کارشناس آسیای جنوبی در مرکز «ویلسون»، حمله بالای مراسم عروسی در کابل حاکی از گسترش نفوذ این گروه است.
دولت اسلامی هرگز موفقانه قلمروی را در افغانستان تصرف نکرده و نسبت به گروه‌های شبه نظامی رقیب در منطقه مانند طالبان و القاعده ضعیف تر عمل کرده است. با این حال، کوگلمن می‌گوید که این گروه «مقاومت» نشان داده است.
استراتژی آنها به حمله بر «اهداف آسان» متمرکز است
«فواز جرجز» مولف یک کتاب تازه در مورد ظهور گروه داعش می‌گوید:« حمله بر مراسم عروسی نسبت به حملات اخیر، خیلی بزرگ و ویرانگر بود، اما این فصل حملات داعش در افغانستان بود.» وی خاطرنشان کرد که این گروه اغلب به مساجد، مکاتب و عروسی‌ها حمل می‌کند.
جرجز که استاد (دانشگاه) نیز می‌باشد، می‌افزاید:« موثرترین وسیله برای مصروف ماندن، انجام حملات بالای اهداف آسان است و نشان دادن این امر که نسبت به طالبان و القاعده خالص تر است.»
قتل عام ناشی از این نوع حملات باعث جلب توجه می‌شود که این گروه را در افغانستان و سراسر جهان مرتبط نگه می‌دارد.
کارشناسان می‌گویند از آنجا که داعش از عراق و سوریه خارج شده، به طور فزاینده توجه خود را به دیگر نقاط جهان معطوف کرده است – از سراسر آسیا و آفریقا سربازگیری می‌کند و ایدئولوژی و تاکتیک خود را صادر می‌کند؛ چنانچه این گروه به دنبال گذار از خلافت به هراس‌افکنی و آشوب جهانی است.
جرجز می‌گوید:« حملات انتحاری علیه مراسم‌های عروسی برای داعش، تداعی کننده نیرو و قدرت است، زیرا از نمایش قدرتش و تواناییش برای حملات دور و نزدیک، به خصوص بعد از این که در عراق و سوریه سخت شکست خورد، ناامید شده است.»
کارشناسان در مورد تهدیداد داعش در افغانستان اختلاف نظر دارند
برخی تحلیلگران بر این باور هستند که افغانستان می‌تواند زمینه را برای رشد و سازماندهی دوباره دولت اسلامی فراهم کند. اما کارشناسان و مقامات حکومتی در مورد اندازه تهدید این گروه در افغانستان اختلاف نظر دارند.
برخی معتقدند که داعش خطر جدی است: آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل متحد در همین ماه هشدار داد که شاخه‌های این گروه، پس از، از دست دادن قلمروش در عراق و سوریه به صدها میلیون دالر برای تأمین مالی تروریزم دسترسی دارد و این که افغانستان، منطقه جنگی حاصلخیز است تا از آن سربازگیری کند.
افسران نظامی امریکایی موافق هستند. آنها داعش را در افغانستان به عنوان یک مشکل رو به رشد می‌بینند و نگرانند که این گروه محلی بتواند علیه غرب حملاتی را سازماندهی کند. جنرال‌های افغانستان می‌گویند مبارزه با این گروه خیلی مشکل است. اما مقامات اطلاعاتی امریکا فکر می‌کنند داعش در خراسان فاقد دانش گروه مرکزی است و تهدیدی برای کشورهای غربی محسوب نمی‌شود.
با این حال، جرجز این گروه را «خیلی لجوج و مقاوم» خوانده است.
وی می گوید:« آنها این پتانسیل را دارند تا به یک گروه خیلی خطرناک تبدیل شوند.»
ایالات متحده با موفقیت‌های ضد و نقیض علیه این گروه در افغانستان جنگیده است
حملات هوایی امریکا در همان اوایل رهبران کلیدی داعش شاخه خراسان، به شمول بنیانگذار آن را بیرون راند. در سال ۲۰۱۷، نظامیان امریکایی «مادر بمب ها» را بالای مغاره‌ای که جنگجویان این گروه در ولایت ننگرهار پنهان شده بودند، استعمال کرد. این نخستین باری بود که ایالات متحده از قدرتمندترین بمب زرادخانه خود استفاده کرد.
با این همه، گروه وابسته به داعش مقاومت کرده و به اعضای خود افزوده است.
کوگلمن می‌گوید:« طی سال‌های اخیر، شما شاهد حملات هوایی بی امان افغانستان و امریکا بودید … اما با وجود این همه، آنها در آنجا باقی مانده اند. خارج نشده اند؛ همچنان به حملات ادامه می دهند.»
این امر باعث شده است مذاکرات صلح جاری بین ایالات متحده و طالبان ادامه یابد، به خصوص وقتی دو جانب در مورد حفظ نیروی ضد تروریزم در افغانستان پس از خروج دیگر نیروها کشمکش دارند.
به گفته مقامات امریکایی، آخرین نسخه پیش نویس توافقنامه صلح شامل خروج اولیه حدود ۵ هزار از ۱۴ هزار نظامی امریکایی در افغانستان می‌شود. در عوض، طالبان از القاعده صرف نظر و برای متوقف کردن عملیات های شان در مناطق تحت کنترول این گروه تلاش می‌کنند.
اما ثابت شده که مسئله حضور طولانی مدت ضد تروریزم نکته مهمی است. طالبان می‌خواهند تمام نیروهای امریکایی از کشور خارج شود.
تاکنون، آنچه که باید با داعش در افغانستان انجام شود، در پیش نویس گنجانیده نشده است. واشنگتن قبلاً گفته بود که می‌خواهد طالبان دولت اسلامی را تکذیب کند، اما در این پیش نویس تنها القاعده رقیب ابن گروه ذکر شده است.
توافق صلح می‌تواند اعضای طالبان را به گروه داعش سوق دهد
طالبان و گروه داعش رقیب هم هستند و طالبان سالها با آنها در افغانستان جنگیده است. ایدئولوژی و تاکتیک داعش نسبت به طالبان خیلی افراطی تر است.
دولت اسلامی به دنبال پیشبرد یک پروژه جهانی از طریق ابزارهای وحشیانه است. کارشناسان می‌گویند که در افغانستان، این گروه سعی دارد با هدف قرار دادن شیعیان، خشونت مذهبی را دامن زند.
طالبان نیز حملات زیادی را بالای اهداف ملکی مانند مکاتب و مراکز رأی دهی انجام داده است. اما علی‌رغم گروه داعش، این گروه هدف قرار دادن عمدی افراد ملکی را انکار می‌کنند. جرجز می‌گوید:« طالبان داعش را به عنوان یک تهدید وجودی می‌بینند.» و به طور فزاینده سعی کرده‌اند خود را متفاوت از گروه داعش تعریف کنند – به طور مثال منصفانه تر، کم تر خونین و مایل به فعالیت کردن به عنوان یک بازیگر اصلی سیاسی.
روز یک شنبه، سخنگوی طالبان طی یک اقدام خارق‌العاده حمله شنبه شب را با عنوان «عمل وحشیانه» محکوم کرد.
اکثر جهادگران حمله تروریستی داعش را که مراسم عروسی را هدف قرار داد، محکوم خواهد کرد. بنابراین، این افراط گرایی مذهبی از کجا آمده است؟ زرقاوی این ایدیولوژی را از زمان خود در افغانستان نیاورد، این ایدئولوژی جدید است و به افغانستان و کشورهای دیگر برده می‌شود.
با وجود رقیب بودن، جنگجویان سرخورده طالبان به شاخه داعش پیوسته است. بسیاری از افراد استخدام شده این گروه متعلق به طالبان هستند.
توافق صلح با ایالات متحده می‌تواند خروج و ظهور دیگری را به همراه داشته باشد. به باور کارشناسان، طالبان یک گروه یکپارچه نیست و اعضای افراطی تر این گروه ممکن معامله با امریکا را خیانت بپندارند.
کوگلمن می‌گوید:« اگر توافق صلح با طالبان انجام شود، توده‌های سرسخت و ناامید و خشمگین طالبان وارد کمپ های داعش خواهد شد.»
