ضرورت ناخوشایند تعامل با طا-لبان
دسمبر گذشته، داعش ISKP مسئولیت حمله به یک هوتل متعلق به چین را در کابل بر عهده گرفت و چین را بر آن داشت تا به شهروندان خود توصیه کند افغانستان را ترک کنند. این گروه آشکارا رهبران ازبیکستان و تاجیکستان را تهدید به ترور کرده و تبلیغات سرباز‌گیری را به زبان‌های مروج منطقه افزایش داده است.این امر شاید توضیح دهد که چرا همسایگان افغانستان آماده حفظ روابط کاری با طا-لبان هستند
محبوبه سراج ۷۵ ساله، مدافع برجسته حقوق بشر و نامزد جایزه صلح نوبل، در افغانستان زندگی می‌کند و مدیر اجرایی مرکز توسعه مهارت‌های زنان افغان است. وی پناهگاه‌های خشونت خانگی برای زنان و کودکان را مدیریت می‌کند. با این حال، او خواستار گفت‌وگو با رژیم طا-لبان شده است زیرا کشورش در یک بحران انسانی گرفتار است.
سراج: «بعد از ۱۸ ماه بی‌رحمی، زمان آن رسیده است که طرف دیگر داستان را نیز بشنویم. ما واقعاً باید به توافقی برسیم. مذاکرات باید با طا-لبان آغاز شود».
درخواست او برای تعامل با طا-لبان به رغم رفتار نفرت‌انگیز آنها با زنان نیست، بلکه برای همین خاطر است. سراج از جمله صداهایی است که گفته‌اند عدم تعامل با طا-لبان زندگی را برای بخش‌هایی از جامعه افغانستان که بیشترین آسیب را می‌بینند، بدتر خواهد کرد.
سال گذشته، دبورا لیونز رییس وقت مأموریت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، از جامعه جهانی خواست تا به طور مستقیم با طا-لبان همکاری کند. لیونز با اشاره به تحریم‌های ایالات متحده که افغانستان را از سیستم مالی جهانی دور کرده است، گفت که مشاغل در افغانستان در حال تعطیل شدن است و بی‌کاری و فقر شدت یافته است.
افغانستان همچنان با چالش‌های بی‌سابقه انسانی، اقتصادی و مرتبط با آب و هوا مواجه است. دفتر هماهنگ‌کننده امور بشردوستانه سازمان ملل متحد (UNOCHA) گزارش داده است که ۲۸٫۸ میلیون نفر از ۳۸ میلیون نفر جمعیت، نیاز فوری به کمک‌های بشردوستانه دارند، ۱۷ میلیون نفر با گرسنگی حاد مواجه هستند و ۶۰ درصد از جمعیت با مشکل دسترسی به آب.
از حدود ۳٫۲ میلیارد دالر مورد نیاز برای کمک‌های بشردوستانه در سال ۲۰۲۳، اوچا UNOCHA فقط ۷۴۲٫۳ میلیون دالر دریافت کرده است.
نقش امریکا
با این حال، مسیر کاهش درد و رنج مردم افغانستان از واشنگتن می‌گذرد.
یک مقام بازنشسته سازمان اطلاعات مرکزی به تازگی به ایالات متحده پیشنهاد کرد که برای اهداف ضدتروریستی علیه داعش در کابل حضور داشته باشد. هر چقدر که این پیشنهاد تک بعدی باشد، طا-لبان ممکن است از آن استقبال کنند، زیرا آنها گروه داعش – خراسان (ISKP) را دشمن مهلک خود می‌دانند.
چنین تعاملی می‌تواند فرصتی را برای جامعه بین‌المللی فراهم کند تا بر سیاست‌های این رژیم تأثیر بگذارد. همانطور که برخی گزارش‌ها اشاره کرده‌اند، ظلم طا-لبان بر زنان ممکن ناشی از انتخاب سیاسی باشد تا ایدیولوژی، یا ممکن ناشی از اختلافات قدرت‌های درونی باشد.
از طریق تعامل استراتژیک و مشوق‌ها، جامعه بین‌المللی می‌تواند از اختلافات داخلی این رژیم به نفع مردم افغانستان استفاده کند.
سازمان ملل اعلام کرده است که از زمان تسلط طا-لبان در سال ۲۰۲۱، تلفات غیرنظامیان به دلیل خشونت بازیگران غیردولتی با هزار و ۹۵ کشته و ۲ هزار و ۶۷۹ زخمی ادامه یافته است. با این حال، نسبت به سال ۲۰۲۰ کاهش را نشان می‌دهد؛ تلفات سال گذشته ۸ هزار و ۸۲۰ غیرنظامی، از جمله ۳ هزار و ۳۵ کشته وجود داشت. آخرین گزارش سازمان ملل، داعش خراسان ISKP را مسئول بیشترین حملات دانسته است.
دسمبر گذشته، داعش ISKP مسئولیت حمله به یک هوتل متعلق به چین را در کابل بر عهده گرفت و چین را بر آن داشت تا به شهروندان خود توصیه کند افغانستان را ترک کنند. این گروه آشکارا رهبران ازبیکستان و تاجیکستان را تهدید به ترور کرده و تبلیغات سرباز‌گیری را به زبان‌های مروج منطقه افزایش داده است.
این امر شاید توضیح دهد که چرا همسایگان افغانستان آماده حفظ روابط کاری با طا-لبان هستند.
چرا امریکا متزلزل است؟ ممکن است موضوع غرور امپراتوری باشد. از نظر تاریخی، ایالات متحده واکنش خوبی به شکست‌های استراتژیک که مانع نفوذ جهانی‌اش می‌شود، نشان نداده است.
سه شکست استراتژیک قرن بیستم به ذهن متبادر می شود – ویتنام، جایی که ارتش چریکی یک ابرقدرت را شکست داد. کیوبا – جایی که یک رژیم کمونیستی در حیاط خلوت امریکا عملیات «تغییر رژیم» مورد حمایت سیا را شکست داد. و ایران – جایی که قیام مردمی رژیم طرفدار ایالات متحده را سرنگون کرد که ایران را به عنوان یکی از ستون‌های دوقلوی سیاست واشنگتن در خاورمیانه پشتیبانی و حفظ می‌کرد.
در مقابل، ایالات متحده بیشتر به قدرت رسیدن طا-لبان را به عنوان یک شکست تاکتیکی نمایش داده است; ضعف استراتژی‌های بازسازی و همانطور که جو بایدن، رییس‌جمهور ایالات متحده می‌گوید، رهبری نظام جمهوریت افغانستان مقصر هستند.
این نمایش و دسته‌‌بندی بدبینانه سیاسی، شکست بایدن را در برابر ضربه سیاسی در صورتی که تصمیم به تعامل با طا-لبان بگیرد، لاپوشانی می‌کند.
حتی روسیه به‌تدریج تعامل با طا-لبان را دنبال می‌کند، به‌رغم این واقعیت که بسیاری از اعضای رهبری طا-لبان در کنار مجاهدین افغانستان در دهه ۱۹۸۰ علیه اشغال شوروی جنگیدند، شکستی فاجعه‌بار برای اتحاد جماهیر شوروی که باعث فروپاشی نهایی آن شد.
با وجود خروج ایالات متحده، سرنوشت مردم افغانستان همچنان به تصمیمات واشنگتن گره خورده است. سیاست دولت بایدن در قبال افغانستان سردرگم و مبهم است و تاکنون مداخلات بشردوستانه مقطعی را ترجیح داده است.
برخی کارشناسان از ایالات متحده خواسته اند که بین رژیم طا-لبان و دولت افغانستان تمایز قایل شود، یعنی تحریم‌های هدفمند علیه رهبران طا-لبان در حالی که بودجه عملکردهای خاص دولت افغانستان را تأمین کند، زیرا هویدا است که افغانستان تحت حاکمیت طا-لبان در زمینه دموکراسی یا حقوق زنان دستاوردی نخواهد داشت.
با توجه به تمرکز واشنگتن بر اوکراین و چین، می‌توان امیدوار بود که اگر دلایل بشردوستانه نتواند، دست‌کم تپه‌های منابع معدنی در افغانستان ممکن سیاست‌گذاران ایالات متحده را به تعامل با رژیم طا-لبان وادار کند.
اگر این امر باعث بهبود زندگی مردم افغانستان، به ویژه زنان و اقلیت‌ها شود، این امر محصول فرعی خوش‌چانس و خوشایند خواهد بود. روسای جمهور آینده امریکا ممکن است از نظر سیاسی ادعا کنند که همه این کارها را به خاطر زنان در افغانستان انجام داده‌اند.
