گام بعدی بریتانیا در مورد افغانستان چه خواهد بود؟
جنگ در افغانستان و پیامدهای مرتبط با آن همچنان در ذهن و حافظه بریتانیایی‌ها متبارز خواهد شد. خواه این یادآوری تخلیه آشفته کابل در سال ۲۰۲۱ در رسانه‌های اصلی باشد، حضور افغان‌ها در جوامع ما، یا درس‌های ماندگاری که مشخص شده است. فراموش کردن این درگیری دشوار خواهد بود و نباید هم فراموش شود
در ۲۸ اپریل ۲۰۲۳، دولت بریتانیا به کمیته دفاعی مجلس عوام «خروج از افغانستان: پاسخ دولت به گزارش پنجم این کمیته» پاسخ داد. یک سند هشت صفحه‌ای باریک (در مقایسه با گزارش ۳۰ صفحه‌ای کمیته دفاع) پاسخی به چندین توصیه، از جمله درخواست برای «بررسی باز، صادقانه و دقیق دخالت بریتانیا در این کشور بین ۱۱ سپتمبر ۲۰۰۱ تا تخلیه کابل در اگست ۲۰۲۱ است. پاسخ، همانطور که پیش‌بینی می‌شد، با دورنمای یک تحقیق عمومی غیرقابل پیش‌بینی بود و وزارت دفاع بریتانیا (MOD) ارزیابی می‌کرد که بررسی بیشتر این درگیری، نتیجه را توجیه نمی‌کند. گام بعدی بریتانیا چیست؟
پاسخ چه می‌گوید و مهم‌تر از آن چه چیزی نمی‌گوید
پاسخ نتوانست توصیه برای تحقیق عمومی را رد کند. در عوض، بر ارزیابی وزارت دفاع متمرکز شد؛ امری که بررسی جامع بیست ساله را در بر می‌گیرد و ارزش چندانی ندارد.
در این مورد سه دلیل اصلی وجود داشت:
درس‌ها قبلاً از طریق مطالعات متعدد آموخته شده بود؛ منابع را جذب می‌کند و «با بازخوانی مرور واحد که اکنون منتشر شده است، مطابقت ندارد».
قابل ذکر است که پاسخ دولت بریتانیا بر اساس ارزیابی وزارت دفاع بود. بدون شک وزارت دفاع این دیدگاه را از دریچه و چشم‌انداز خود ترسیم کرده است، اما توصیه اصلی کمیته دفاع درخواست بازنگری نه فقط در عملیات نظامی، بلکه تصمیمات سیاسی در طول بیست سال را در بر داشت. وزارت دفاع قادر به اظهار نظر در مورد تصمیمات سیاسی نیست، که نشان می‌دهد پاسخ دولت بریتانیا به طور کامل به توصیه اصلی توجه نکرده است، اما آیا این مهم است؟ نظر نویسنده خیر است. به نظر می‌رسد به دلایلی که از شکست‌های استراتژیک جنگ گرفته تا درس‌های آموخته شده از تحقیقات عمومی جنگ عراق، تمایل سیاسی برای تحقیق عمومی وجود ندارد.
«پس چی»
پس از انتشار پنجمین گزارش در فبروری ۲۰۲۳، روزنامه‌های مختلف در مورد درخواست کمیته دفاع برای تحقیق عمومی گزارش دادند. سرفصل‌هایی مانند «فصل تاریک برای بریتانیا» که باید از طریق تحقیق عمومی مورد بررسی قرار گیرد، تبلیغ شد. به نظر می‌رسد که پاسخ دولت بریتانیا در ۲۳ اپریل، سرفصل‌های کم‌تر احساسی مطرح کرده است، اما توبیاس الوود، رییس کمیته دفاعی را همچنان متقاعد می‌کند تا بگوید که امتناع ناامیدکننده باعث می‌شود کشور نتواند درس‌هایی یاد بگیرد، به‌ویژه با توجه به تخلیه از سودان.
آینده افغانستان و بریتانیا چیست؟
ما نمی‌توانیم جنگ را فراموش کنیم، و افغانستان را فقط به دلیل فقدان تحقیق عمومی به کتاب‌های تاریخ بسپاریم. یادآوری دخالت بریتانیا در این کشور را نمی‌توان به راحتی فراموش کرد. به یاد داشته باشید که ۴۵۷ پرسونل خدماتی در عملیاتی به هزینه بیش از ۲۷ میلیارد پوند بین سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۲۱ جان خود را از دست دادند. همه اعضای سازمان‌های نظامی بریتانیا (در حال خدمت یا بازنشسته) با این تحقیق در تماس می‌شود. توصیه‌های بعدی احتمالاً در بهترین حالت گفتمان به وجود می‌آورد یا در بدترین حالت، مشخص می‌کند که اطلاعات معتبری در مورد ارتکاب قتل‌های غیرقانونی وجود دارد. از دسمبر ۲۰۲۲ به این سو، تحقیق حداقل یک گزارش موقت در مدت ۱۲ تا ۱۸ ماه ارایه خواهد کرد.
تعارض و پیامدهای عمدتاً تحقیرآمیز مرتبط با آن، بسته به دیدگاه فرد، برای سال‌های آینده به برانگیختن طیفی از احساسات ادامه خواهد داد. برای پرسونل خدماتی مجروح شده و خانواده‌هایی که با از دست دادن افراد نابود شده‌اند، افغانستان یادآور آسیب‌زا از ماهیت درگیری خواهد بود. علاوه بر این، بار عاطفی مشاهده صحنه‌های آشفته در خلال تخلیه کابل در سال ۲۰۲۱ احتمالاً سوال‌های زیادی را در مورد اینکه چگونه جنگ بیست ساله می‌تواند به این شکل پایان یابد، مطرح خواهد کرد.
بین ۲ تا ۴ جولای، مستند سه قسمتی بسیار تاثیرگذار در کانال ۴ که جنبه‌های شخصی تخلیه را با جزییات از تلویزیون پخش می‌کرد و این جنگ را به‌ویژه برای کسانی که در صحنه خدمت می‌کردند به خط مقدم اذهان بازگرداند. خلاصه اینکه، تضاد از حافظه جمعی اجتماعی ما محو نخواهد شد.
بازگشت به نقطه اول
آنچه که با سرنگونی طا-لبان برای پناه دادن به القاعده آغاز شد، با قدرت‌گیری مجدد طا-لبان به پایان رسید. به نظر می‌رسد ما به نقطه اول بازگشتیم و بی‌ثباتی در منطقه همچنان باقی است. طا-لبان و جنگ آن‌ها با داعش خراسان (ISKP یا ISIS-K) دشمنان سرسخت در افغانستان احتمالاً بر محیط جئوپولیتیک تأثیر می‌گذارد و بی‌ثباتی در سراسر منطقه پخش خواهد شد و تهدیدهایی در سطح بین‌المللی به وجود می‌آید. در فبروری ۲۰۲۳، دفتر مدیر اطلاعات ملی ایالات متحده گزارش داد که «داعش-خراسان تقریباً به طور قطع قصد انجام عملیات در غرب را دارد و به تلاش‌ها برای حمله به خارج از افغانستان ادامه خواهد داد».
جنگ ۲۰ ساله از هر گونه حمله از افغانستان به بریتانیا جلوگیری کرد، که نشان می‌دهد عملیات ضد تروریزم تا حدی موفقیت‌آمیز بوده است. با این حال، آینده غیر قابل پیش‌بینی است.
نکته مثبت، تعهد دولت بریتانیا برای حمایت از مردم افغانستان از طریق طرح‌هایی مانند سیاست جابجایی و کمک در افغانستان (ARAP) و طرح اسکان مجدد شهروندان افغان (ACRS) است. ARAP برای جابجایی کسانی که برای دولت بریتانیا کار می‌کردند به بریتانیا طراحی شده است و ACRS از ۲۰ هزار نیازمند استقبال می‌کند. دولت بریتانیا در جریان تخلیه تمام عملیات‌ها در سفارتش در کابل را تعلیق کرد. امید می‌رود که به مرور زمان روابط دیپلماتیک در این کشور احیا شود.
افغانستان همچنان یک مطالعه موردی ارزشمند در تمام حوزه‌های عملیاتی نظامی به شمار می‌رود. در سال ۲۰۲۳، نیروی هوایی سلطنتی روایت عملیاتی ۲۰۰۹-۲۰۱۴ خود را در مورد حفاظت از نیرو در کمپ باستیون افغانستان منتشر کرد. این سند به جزییات رویدادهایی می‌پردازد که بیش از ۱۰ سال پیش رخ داده است و برای ثبت تجربیات عملیات حفاظت نیروی هوایی برای کمک به هدایت فرماندهان آینده طراحی شده است. این سند که برای ترسیم موضوعات پایدار طراحی شده است، یکی از نمونه‌هایی است که در آن درگیری به بهبود درک و آموزش دفاع امروز ادامه می‌دهد.
نتیجه
با وجود فقدان یک تحقیق عمومی جامع در مورد درگیری ۲۰ ساله، جنگ در افغانستان و پیامدهای مرتبط با آن همچنان در ذهن و حافظه بریتانیایی‌ها متبارز خواهد شد. خواه این یادآوری تخلیه آشفته کابل در سال ۲۰۲۱ در رسانه‌های اصلی باشد، حضور افغان‌ها در جوامع ما، یا درس‌های ماندگاری که مشخص شده است. فراموش کردن این درگیری دشوار خواهد بود و نباید هم فراموش شود. با راه اندازی اولین ماده ۵ دفاع جمعی سازمان پیمان اتلانتیک شمالی پس از حملات ۱۱ سپتمبر، جنگ و مداخله در افغانستان امر ضروری بود، اما بریتانیا و غرب پیامدهای آن را در آینده قابل پیش‌بینی پرداخت خواهد کرد.
