اظهارات ترامپ در مورد اشتیاق طالبان به آتش‌بس و توافق؛ توهم یا واقعیت؟
آن‌ها اکنون هیچ دلیلی برای چانه‌زنی ندارند، به خصوص زمانی‌که اهرم فشار ایالات متحده، یک دارایی هدر رفته است. آن‌ها (طالبان) معتقدند در میدان نبرد پیروز می‌شوند و ترامپ بدون توجه به این امر متعهد به کاهش نیروها شده است. بنابراین، چرا طالبان باید اکنون آتش‌بس را پیشنهاد کنند؟.
ادعای مطمئن رییس جمهور ترامپ مبنی بر این که طالبان آماده و حتی مشتاق آتش‌بس هستند تا جنگ ۱۸ ساله ایالات متحده در افغانستان خاتمه یابد، ممکن توهم باشد تا واقعیت.
ترامپ در روز شکرگزاری و دیدار از نیروهایش در افغانستان، با اعلام این که مذاکرات امریکا و طالبان – که در ماه سپتمبر به طور ناگهانی لغو شد – از سر گرفته شده، گفت:« طالبان می‌خواهند توافق کنند و ما با آن‌ها ملاقات می‌کنیم و می‌گوییم باید آتش‌بس باشد.»
وی افزود:« آن‌ها (طالبان) نمی‌خواستند آتش‌بس کنند، اما اکنون آن‌ها آتش‌بس می‌خواهند. احتمالاً چنین پیش خواهد رفت … ما پیشرفت‌های زیادی داشتیم.»
اما روز جمعه نه طالبان و نه هم دولت رییس جمهور غنی از نزدیک بودن آتش‌بس خبر ندادند یا حتی در مذاکرات از سر گرفته شده، مورد بحث قرار گرفته باشد.
در زمان ختم گفت‌وگوهای امریکا و طالبان، دو جانب آماده امضای پیش‌نویس توافق‌نامه‌ای بودند که خواستار کاهش خشونت بود. اما به طور خاص اعلام کرد که هر گونه بحث در مورد آتش‌بس باقی می‌ماند تا مذاکرات بین شبه‌نظامیان و حکومت در کابل دنبال شود.
طالبان در بیانیه‌ای گفتند که تفاهم در مورد آن هنوز صورت نگرفته است. ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی گروه طالبان می‌گوید:« ما آماده گفت‌وگو هستیم، اما برای از سر گیری مذاکرات از جایی که معلق شده بود، موضع ما تغییر نکرده است.»
صدیق صدیقی سخنگوی غنی می‌گوید که سفر مختصر ترامپ به افغانستان «مهم» بود، اما خواهیم دید که آیا در شرایط مذاکرات صلح کدام تغییری آمده است.
صدیقی گفت:« ابراز نظر در مورد هر گونه تغییر خیلی زود است.»
حکومت افغانستان نیز سعی در برقراری آتش‌بس دارد. صدیقی می‌گوید امیدوار است سفر ترامپ به این خواسته سرعت بخشد.
حتی دولت انتظار کم‌تری نسبت به ترامپ ابراز داشت.
یک مقام ارشد دولت (ترامپ) تحت شرایطی گفت:« همانطور که رییس جمهور گفت، ما گفت‌وگوها را با طالبان از سر می‌گیریم. تمرکز روی کاهش خشونت‌ها خواهد بود. اگر به توافقی برسیم، دو جانب احتمالاً مذاکرات را وسعت خواهد بخشید و زمینه را برای امضای توافق‌نامه صلح فراهم خواهد کرد.»
پس از گذشت نزدیک به یک سال از مذاکرات ایالات متحده و طالبان که در دوحه پایتخت قطر برگزار و توسط زلمی خلیلزاد نماینده ویژه از جانب ایالات متحده رهبری شد، طرفین به توافق چهار جانبه‌ای رسیدند که شامل خروج بخشی از سربازان امریکایی و تعهد طالبان برای قطع روابط با القاعده بود و این که قلمرو تحت کنترول (طالبان) – که اکنون بیش از ۵۰ درصد خاک افغانستان است – برای فعالیت‌های تروریستی علیه ایالات متحده و متحدانش استفاده نخواهد شد.
طالبان نیز تعهد کردند تا گفت‌وگوهای مستقیم را با حکومت افغانستان آغاز کنند و این که آتش‌بس در اولویت آجندا باشد.
اما پس از برنامه‌ریزی مخفیانه نشستی با مذاکره کنندگان طالبان در کمپ دیوید برای امضای این توافق، ترامپ ناگهان این توافق‌نامه و مذاکرات را لغو کرد و گفت:« تا جایی که من می‌دانم، این (مذاکرات) از بین رفته است.»
ترامپ در آن زمان گفت مذاکرات را پس از آن متوقف کرده که طالبان مسئولیت حمله‌ای را که منجر به کشته شدن ۱۲ نفر، به شمول یک سرباز امریکایی شد، به عهد گرفت. ترامپ در توییتی گفت:« چه نوع کسانی تعداد زیادی را می‌کشد تا موضع چانه‌زنی خود را تقویت کند.»
این اعلامیه نسبت به امیدهای ترامپ برای کاهش شمار نیروها از افغانستان شک و تردید ایجاد کرد؛ تعهدی که در جریان کمپاین‌های سال ۲۰۱۶ داده بود.
با وجود ادعای وی مبنی بر پاسخ دادن به کشته شدن یكی از اعضای نظامیان امریکایی، این اقدام همچنین بیانگر اختلافات در درون دولت (ترامپ) بین رییسِ خلیلزاد، مایک پمپئو وزیر امور خارجه و جان بولتون مشاور امنیت ملی بود كه مخالف مذاكرات بودند.
با وجود آن که افغانستان به سمت انتخابات ریاست جمهوری پیش می‌رفت و غنی امیدوار بود این انتخابات دست وی را در مذاکرات مستقیم حکومت با شبه‌نظامیان تقویت خواهد کرد، طالبان تمایل خود را برای ادامه گفت‌وگوها نشان داد.
در حالی‌که خلیلزاد از شروع مجدد گفت‌وگوها منع شد، اما رایزنی‌هایی با افغانستان و دولت‌های منطقه داشت و در روزهای اخیر گفت‌وگوهای غیررسمی را با طالبان آغاز کرد.
اگرچه انتخابات در ماه سپتمبر برگزار شد، با وجود اتهامات بی‌قانونی‌های گسترده در رأی‌گیری، هیچ برنده اعلام نشده است. اوایل همین ماه، غنی برای تبادل سه زندانی طالبان با دو گروگان – یک امریکایی و یک استرالیایی – استادان دانشگاه امریکایی در کابل که مدت سه سال در اسارت طالبان بود، موافقت کرد.
در همین حال، ایالات متحده با برنامه‌ریزی خروج همچنان پیش رفت – کاهش نیروها از ۱۳ هزار تا مرز ۸ هزار و ۶۰۰ تن – بخشی از توافق اصلی پیش‌بینی شده بود.
ترامپ روز پنج‌شنبه به نیروهای امریکایی گفت:« ما به طور قابل ملاحظه آن (نیروها) را کاهش می‌دهیم و می‌خواهیم تا زمانی‌که توافق داشته باشیم یا پیروزی کامل کسب کنیم، بمانیم.»
پس از ختم گفت‌وگوها، با وجود کاهش اندک در خشونت‌ها، شبه‌نظامیان همچنان رو به صعود بودند. اما ترامپ گفت طی ماه‌های گذشته، «ما به سختی به آن‌ها (طالبان) ضربه زدیم، آن‌ها هرگز چنین ضربه نخورده بودند. در تاریخ جنگ، آن‌ها هرگز چنین ضربه‌ای نخورده بودند. به همین دلیل آن‌ها می‌خواهند به توافق برسند.»
اما تحلیل‌گران می‌گویند هدف اصلی طالبان یعنی خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان باقی است و انگیزه کمی برای توقف جنگ دارند.
یکی از کسانی که با مذاکرات آگاهی دارد می‌گوید:« تا به امروز، آن‌ها به شدت علیه (آتش‌بس) مقاومت کردند و این بهترین اهرم فشار آن‌ها است. آن‌ها اکنون هیچ دلیلی برای چانه‌زنی ندارند، به خصوص زمانی‌که اهرم فشار ایالات متحده، یک دارایی هدر رفته است. آن‌ها (طالبان) معتقدند در میدان نبرد پیروز می‌شوند و ترامپ بدون توجه به این امر متعهد به کاهش نیروها شده است. بنابراین، چرا طالبان باید اکنون آتش‌بس را پیشنهاد کنند؟
در اظهارات روز شنج‌شنبه خود به سربازان، به نظر می‌رسید ترامپ داعش و القاعده را درهم آمیخت، هر دو گروه در افغانستان حضور دارد، گرچه آن‌ها بر سر پیروان رقابت دارند و با هم همکاری نمی‌کنند.
وزارت خارجه امریکا در گزارش ماه جون خود، شمار جنگجویان داعش را ۲ هزار تن اعلام کرد که در ولایت‌های کنر و ننگرهار در امتداد مرز پاکستان مستقر هستند. به گفته وی، حضور نسبتاً كم القاعده، تهدیدی بسیار محدود برای پرسونل ایالات متحده و شرکای این کشور در افغانستان به همراه دارد.
نیروهای امنیتی افغانستان با حمایت نزدیک امریکایی‌ها در اوایل ماه جاری هنگامی که چندین روستای ولایت ننگرهار را پس گرفتند، پیروزی بزرگی را به دست آوردند که منجر به تسلیمی صدها جنگجوی داعش شد.
ترامپ گفت:« پیشرفت عظیمی رخ داده است. . . در رابطه به داعش و القاعده. ما بسیار سخت به آن‌ها ضربه زدیم. . . . آن‌ها چندی پیش هزاران هزار نفر داشتند و اکنون به صدها نفر رسیده‌اند. احتمالاً ۲۰۰ نفر باقی مانده است.»
